Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 56

GuSmundur M. Jóhannesson
Skilgr eining.
Anæmia er algengasta einkenni utan Ii5a
í iktsýki, þó að hún sé sjaldan mjög mikil.
Yfirleitt er um aS ræSa væga hypokróm,
normocytiska anæmiu. Rannsóknir á stór-
um sjúklingahópum f ýmsum löndum hafa
leitt f ljós, aS hæmoglobin er aS meSal-
tali 11.0 $0 hjá konum og 12.6 glo hjá
körlum meS iktsýki. Þessar rannsóknir
sýndu aS 697o af konum og 45% af körlum
meS iktsýki höfSu anæmiu. Hæmoglobin-
magniS stendur oftast f öfugu hlutfalli viS
sökk og virkni sjúkdómsins, þ.e.a.s.,
þeim mun virkari sem sjúkdómurinn er,
þeim mun hærra er sökkiS og þeim mun
lægra er hæmoglobiniS.
Anæmian stafar aS verulegu leyti af
fækkun rauSra blóSkorna, en einnig er oft-
ast um aS ræSa nokkra lækkun á MCHC.
f virkri iktsýki er se-járn lágt og er
þeim mun lægra sem sökkiS er hærra.
Engin hækkun verSur á transferrini þrátt
fyrir lækkun á se-járni, gagnstætt þvf
sem gerist í járnskortsanæmium.
Sumir vilja halda þvf fram aS se-járn
sé betri mælikvarSi á virkni iktsýkinnar
en sökk.
Orsakir.
ViS athugun á orsökum og eSli þessarar
anæmiu hefur athyglin einkum beinst aS
eftirfarandi þáttum:
1. Truflun á járnbúskap.
2. Stytting á æviskeiSi rauSra blóSkorna.
3. ófullnægjandi nýmyndun rauSra blóS-
korna f merg.
4. BlóSþynning (hæmodilution).
5. BlæSing frá meltingarvegi.'
VerSur nú gerS grein fyrir hlutdeild
þessarra þátta f orsök anæmiunnar.
1. Truflun á járnbúskap líkamans:
Einkennandi fyrir þessa anæmiu eru:
a) lágt se-járn
b) minnkaS eSa eSlilegt transferrin
c) lág jám-mettun transferrins
d) nægar járnbirgSir f reticuloendothelial
vef
e) fækkun sideroblasta f merg
Lágt se-járn þrátt fyrir þaS aS járn-
birgSir líkamans séu oftast nægar gefur
til kynna verulega truflun á járnbúskap
líkamans.
Sumir hafa fundiS nokkuS minnkaSa járn
absorption hjá iktsýkissjúklingum, en öSr-
um hefur ekki tekist aS staSfesta þessar
niSurstöSur.
járnbirgSir f merg eru yfirleitt minni
en hjá heilbrigSum einstaklingum, hins
vegar hafa fundist auknar járnbirgSir f
ýmsum öSrum lfffærum, einkum synovia,
milta og lifur. ÞaS er athyglisvert aS
hjá þessum sjúklingum er járnconcentration
f synovia allt aS 20 sinnum meiri en hjá
heilbrigSu fólki.
Þar eS iktsýki hefur f för meS sér veru-
lega þykknun á liSslfmu (synovia), getur
járn-magn f þessum vefjum orSiS mjög
mikiS, sennilega allt aS 800 mg. f mjög
virkum sjúkdómi.
Þótt ýmsir hafi álitiS, aS járniS væri
tilkomiS vegna endurtekinna smáblæSinga
f liSina, þá hafa nýlegar rannsóknir bent
til þess, aS járniS sé komiS frá plasma
og hafi gagnleg áhrif á liSslfmubólguna.
Þessar niSurstöSur gefa vfsbendingu um aS
járnmeSferS geti e.t.v. dregiS úr virkni
iktsýkinnar. Rannsóknir benda til þess aS
ástæSan fyrir lækkun á se-járni, fækkun
á sideroblöstum f merg og hypokrómiu f
rauSum blóskornum sé sú, aS járniS sé
óeSlilega fast bundiS f reticuloendothelial
vef líkamans og berist þvf ekki út f plasma
f eSlilegu magni. KomiS hefur f ljós, aS
hægt er aS hækka bæSi se-járn og hæmo-
54