Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 143

sem töpuðust af völdum gigtsjúkdóma,
átti rót að rekja til vöðvagigtar.
Það er þvi ekki vegna lágrar tiðni eða
lí'tilla þjóðhagslegra áhrifa, sem vöðva-
gigt skipar svo lftið rúm 1 kennslubókum
og hugum margra lækna, sem vinna á
sjúkrahúsum. Þá mætti ef til vill ætla,
að það væri vegna þess, að vöðvagigt
væri alltaf léttbær sjúkdómur, sem alltaf
hefði góðar horfur. Svo er þó ekki.
Smythe vitnar til þess, að maður, sem
hættir að vinna vegna vöðvagigtareinkenna,
snúi sjaldan aftur til fullrar vinnu. Þá
segir hann, að stundum sé erfiðara að
endurhæfa sjúkling, sem haldinn er vöðva-
gigt, en sjúkling, sem haldinn er iktsýki.
III. Orsakir
Ég mun ekki ræða um einstakar orsakir
vöðvagigtar , heldur um helztu flokka orsaka.
Þeir eru: staðbundnar orsakir, djúplægar
og fjarlægar líkamlegar orsakir og andleg-
ar eða sálrænar orsakir.
A. Staðbundnar orsakir.
Til dæmis um staðbundna orsök mætti
nefna áverka eða langvinnt álag á vöðva.
Það liggur næst að ætla, að einkenni frá
vöðvum eigi rót að rekja til breytinga eða
sjúkdóma f þeim sjálfum. Gowers taldi
vist, að vöðvagigt stafaði af bólgu 1 band-
vef vöðvans og varð fyrstur til að nota
orðið "fibrositis" um þetta fyrirbæri.
Stockmann skoðaði vöðvabita úr sjúklingi
með vöðvagigt og þóttist sjá bólgubreyting-
ar 1 bandvefnum. Þetta hefur enginn get-
að staðfest siðan svo að óyggjandi sé og
það er flestra hald, að engar slíkar breyt-
ingar sé að finna.
Vera má, að einkennin eigi rót að rekja
til lífeðlisfræðilegra og/eða lifefnafræði-
legra breytinga. Þannig mætti hugsa sér,
að langvinnt vöðvaálag gæti leitt til breyt-
inga á blóðrás 1 vöðvanum og siðan til
söfnunar úrgangsefoa 1 honum. Þau gætu
siðan haft 1 för með sér einkenni um
vöðvagigt. Skemmst er frá þvi að segja,
að enginn hefur sýnt fram á slíkar lifeðlis-
fræðilegar eða lffefnafræðilegar breytingar
1 vöðva sjúklings með vöðvagigt.
B. Djúplægar og fjarlægar
likamlegar orsakir
Til dæmis um þessar orsakir mætti taka
breytingar 1 hálshluía hryggsúlunnar, sem
geta haft 1 för með sér einkenni frá vöðv-
um 1 hnakka, herðum og griplimum. Til
þess að geta skilið með hvaða hætti þetta
getur orðið, er nauðsynlegt að kunna skil
á leiðsluverk (referred pain) og áhrifum
hanb.
Heilinn getur staðsett verk, sem á upp-
tök sín á yfirborði líkamans, með mikilli
nákvæmni. Hann getur á hinn bóginn ekki
staðsett verk, sem á upptök sin í djúplæg-
um vefjum eða liffærum. Þannig verkur
hlýtur að vera leiddur, þ.e. hann virðist
eiga upptök sín á yfirborði líkamans.
Sjúklingur, sem er með hjartasjúkdóm,
finnur ekki til í hjartanu heldur í brjósti,
vinstri handlegg og jafnvel í litlafingri.
Rannsókn á litlafingri mundi ekki leiða í
ljós neinar vefjabreytingar né heldur lif-
eðlisfræðilegar eða lifefnafræðilegar breyt-
ingar. Með sama hætti getur sjúkdómur í
hálshluta hryggsúlunnar valdið einkennum
í fjarlægum vöðvum og þess er ekki að
vænta, að breytingar finnist í þeim.
Langvarandi verkur leiðir til viðbragða,
sem í upphafi var ætlað að verja likamann.
Meðal þessarra viðbragða er vöðvasam-
dráttur, hreyfingarhindrun og aukning
sársaukaskyns (hyperalgesia).
Vöðvaverkur, sem er leiddur og á rót
að rekja til fjarlægra vefja eða Ifffæra,
er í fyrstu aðeins misskynjun en síðar
magnast hann vegna viðbragða á leiðslu-
svæðinu. Lokast þá vftahringur, sem við-
heldur einkennunum.
C. Andlegar eða sálrænar
or s akir
Atburðir í umhverfi og lifi manna geta
ekki aðeins haft í för með sér andleg við-
brögð, vanliðan og jafnvel sjúkdóma, held-
ur geta þessar andlegu breytingar einnig
leitt til líkamlegra viðbragða, einkenna og
sjúkdóma. Það er ekki vel ljóst með
hvaða hætti andlegar breytingar geta haft
í för með sér líkamlegar breytingar.
Reynzt hefur erfiðleikum bundið að finna
orsakakeðju milli sálar og líkama. Helzt
virðist vera von til að finna hlekki úr
þeirri keðju með þvf að beita aðferðum
taugalifeðlisfræðinnar, innkirtlafræðinnar
og ónæmisfræðinnar. Til þessa höfum við
aðeins getað sýnt fram á fylgni milli and-
legra og líkamlegra fyrirbæra en með
áðurnefndum aðferðum getum við gert okk-
ur vonir um að öðiast skilning á tengslun-
um milli sálar og likama.
Það sálarástand, sem oftast er samfara
141