Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 116

Stefán Haraldsson
SKURÐAÐGERÐIR VIÐ SLITGIGT
Arthrosis deformans, slitgigt, nefnum
viS sjúkdóma þar sem brjósk liSflata verS-
ur fyrir degenerativum breytingum. Þess-
ar breytingar draga úr, eSa skadda stund-
um meS öllu hlifS þá og hálku, sem liS-
brjóskiS veitir beinendum. Nái þetta háu
stigi getur liSbrjóskiS eySst og hinir
spongiusu beinendar núist saman, bein
stendur á beini. Samtima þessum breyt-
ingum 1 liSbrjóskinu fara fram pathologisk-
ar breytingar 1 subchondrölu beini.
Reactiv beinmyndun fer einnig fram viS
liSbrúnir meS myndun osteophyta. Hér er
ekki um kalkanir aS ræSa, sem þó virSist
útbreidd skoSun hérlendis. Allar þessar
sjúklegu breytingar valda vaxandi sársauka
og functio læsa f liSnum. Þá verSa einnig
secunderar pathologiskar breytingar f peri-
articulerum mjúkhlutum, þ.e.a.s. 1 capsula
articularis, liSböndum, sinum og vöSvum.
Á hástigi sjúkdómsins getur arthrosis
deformans valdiS örkuml sjúkdings.
ViS þekkjum ekki frumorsök þessara
degenerativu breytinga 1 hyalinu brjóski.
ViS höfum engin lyf eSa aSrar tegundir
meSferSar sem geta stöSvaS þetta progress-
iva, sjúklega ástand.
Fyrirbyggjandi (prophylactiskar)
skurSaSgeröir
Reynslan hefur kennt okkur aS öll trufl-
un á eSlilegri starfshæfni liSar vegna
skekkingar liSsins eSa formtruflun á liS-
flötum býSur slitgigtinni heim. Orsakir
slíkra sjúklegra breytinga f liSum má
finna f meSfæddum og áunnum sjúkdómum
eSa sköddunum í liSum. - Af ofannefndum
ástæSum má segja aS skurSlækningar viS
slitgigt taki upphaf sitt f fyrirbyggjandi
eSa prophylactiskum skurSaSgerSum. MeS
aSgerSum f þessum flokki er stefnt aS þvú
aS gera starfshæfni liSarins eSlilega og
reyna þannig aS fyrirbyggja aS secunder
arthrosis deformans komi f liS en þessi
tegund slitgigtar kemur annars alloft f ljós
á yngri árum.
Sem dæmi um slíkar fyrirbyggjandi
skurSaSgerSir má nefna aSgerSir á liSflöt-
um þar sem skekkja eSa formtruflun hefur
orSiS vegna beinbrota. Þá má einnig til-
nefna aseptiskar necrosur f beini viS liS-
fleti eSa f smábeinum carpus eSa tarsus.
f sumum þessara tilvika er skurSaSgerSar
þörf þegar á barnsaldri, t.d. þegar um
Perthes sjúkdóm er aS ræSa meS aseptiskri
necrosu f beinkjarna caput femoris.^ Allt
frá opnun basklunarskurSdeildar Landspftal-
ans áriS 1972 hafa veriS gerSar derotations-
varisations osteotomiur á 57 mjöSmum þar
sem necrosan var á byrjunarstigi og vænta
má árangurs af skurSaSgerS.
Sé um skemmdir á beinum aS ræSa má
nema burtu bein eSa hluta af þeim og ný-
skapa sfSan beiniS meS gervibeinum úr
ymsum efnum.
Sem frekari dæmi um fyrirbyggjandi
skurSaSgerSir gegn slitgigt, má nefna ný-
skapandi skurSaSgerSir viS vanskapanir
eSa vaxtartruflanir liSa. ^
Hér hafa veriS dregin fram örfá dæmi
af fjölmörgum fyrirbyggjandi skurSaSgerS-
um sem standa til boSa. f mörgum
orthopediskum aSgerSum á liSum er
prophylaxis gegn arthrosis snar þáttur f
tilgangi aSgerSarinnar, stundum höfuStil-
gangurinn.
Nýskapandi (reconstructivar)
skurSaSgerSir
Sé slitgigt á hástigi komin f liSinn meS
sfvaxandi sársauka og functio læsa svo aS
jaSrar aS örkuml, reynast allar konser-
vativar læknisaSgerSir árangurslausar og
verSur þá aS grfpa til bæklunarskurSlækn-
inga. A þessu sviSi hafa áratugum saman
veriS reyndar ýmsar skurSaSgerSir, aUt
frá staurliSsaSgerSum til nýsköpunar hinna
skemmdu liSa.
114