Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 139

O r s a k i r vöðvagigtar eru margar tald-
ar. Mjög algengt er að finna breytingar f
vöðvum, svo sem spennu, eymslu og
infiltrationir, samfara öðrum álags og
gigtsjúkdómum f stoðkerfi líkamans.
Kvartanir þær sem sjúklingur hefur
fram að færa eru líka oft áþekkar, burt-
séð frá þvi, hvar f stoðkerfinu sjúkdómur-
inn aðallega heldur sig og algengt er, að
sjúklingurinn kvarti um verki, sársauka
við ákv. hreyfingar eða álag, stirðleika,
kraftleysi, þreytu, taugaspennu, alm. van-
líðan og úthaldsleysi. Viðvarandi verkir
geta sfðan valdið svefnleysi, leitt hugann
óeðlilega mikið að líkamlegu ástandi, haft
áhrif á geðheilsu og þegar verst lætur,
leggur viðkomandi upp laupana, hættir að
starfa og sér sér jafnvel hag f þvf að
leika sjúkling.
Algengast er að finna vöðvabólgur f
hálsi, herðum og baki, einkum neðantil
og proximalt f útlimum.
Ergonomi er vfsindagrein, sem m.a.
hefur varpað nýju ljósi á ofangreinda sjúk-
dóma. Ergonomi er grfskt orð og þýðir
ergon - vinna og nomos - lögmál, þ. e.a.s.
lögmál, sem skera úr um það, hvað
mannslíkaminn getur afkastað og þolað,
andlega og líkamlega. Markmiðið með
ergonomi er að nýta þá þekkingu um starf-
semi líkamans, sem fyrir hendi er, þegar
verið er að skapa honum umhverfi, ekki
síst varðandi aðstöðu á vinnustað, heimil-
um, skólum o.s.frv. Hér verða til að
byrja með raktar nokkrar algengar
orsakir fyrir vöðvagigt og
álagssjúkdómum, sem rekja má beint
til umhverfisins eða ytri aðstæðna.
Góð loftræsting er mikils virði, og eitt
aðalvandamálið f sambandi við loftræstingu
er dragsúgur, sem þolist illa, ekki
sfst við kyrrsetustörf, og getur m.a.
valdið vöðvaspennu og vöðvabólgum.
Raki f loftinu leitar til kaldra útveggja
og kalda loftið streymir auk þess niður á
við og þéttist þar og getur valdið sömu
einkennum og dragsúgur. f miklum drag-
súg verður hitatap líkamans líka mikið,
nema lofthitinn sé því meiri.
Ef fólk vinnur nálægt mjög köldum
eða mjög heitum flötum getur það
valdið gigtsjúkdómum f þeim hlutum
likamans, sem að þessum flötum snúa.
(Sé hitastigið undir 18°C eða yfir 28°C
minnka andleg og líkamleg afköst, en eru
sögð mest, þegar hitinn er milli 19-22°
C). __
Lýsing þarf að vera hæflleg. Léleg
lýsing veldur oft þreytu f augum, óeðlileg-
um stellingum á höfði, hálsi og herðum,
sem sfðar leiða til höfuðverkja og vöðva-
bólgu f hálsi og herðum. Sé lýsing
hins vegar of sterk getur það orsakað
óeðlilega vöðvaspennu f andliti. Með
aldrinum verða flestir fjarsýnir og eldra
fólk þarf meira ljós við vinnu en yngra
fólkið.
Mikill langvarandi hávaði getur auk
þess að valda heyrnarskemmdum orsakað
andlega þreytu, streitu og vöðvaspennu.
Langalgengustu orsakir álags-
sjúkdóma, og er þá fyrst og fremst átt
við bakveiki, fótaveiki og vöðvagigt, eru
of mikið eða óheppilegt álag vegna rangra
vinnustellinga og hreyfinga, sem aftur
geta stafað af þvf, að borð, stólar og
verkfæri eru illa hönnuð, viðkomandi er
taugaóstyrkur, óöruggur eða hefur tamið
sér rangar vinnuaðferðir. Vöðvar og
liðir gefa sig við of mikið álag, en styrkj-
ast við rétta notkun. Bæði sá, sem sit-
ur allan daginn og sá, sem stendur við
vinnu allan daginn, er f þörf fyrir alhliða
hreyfingu daglega, svo sem nokkurra mfn-
útna leikfimi eða göngutúr.
Starfsemi sjálfráðra vöðva er skipt niður
f dynamiska vinnu og statiska vinnu.
Dynamisk vinna er heppilegust, því vöðv-
inn slappar af á milli þess sem hann
dregst saman.
137