Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Page 101
Helstu einkenni liSagigtar er bólga f
synovia - þeirri himnu, sem klæðir lið-
poka og sinasliður að innan. Synovia er
örþunn með tvær gerðir af frumum, er
önnur gerðin átfrumur (phagocytar), en hin
gerðin framleiðir liðvökvann. Næst frumu-
laginu er æða- og taugaríkur bandvefur.
Synovia klæðir allan liðinn að mótum
brjósks og beins, þar er samgangur á
milli æða f beininu og æðakerfis synoviu.
Liðagigtin veldur þvi, að synovia verður
þykk og flipótt. Myndun liðvökva eykst,
liðurinn þenst út, liðpoki og liðabönd
slakna, siðar eyðist brjóskið fyrir tilverk-
an efnakljúfa (lyzosomal enzyma).
Öll meðferð liðagigtar beinist að þvi að
halda liðbólgu (synovitis) f skefjum. Bæta
þannig Ifðan og starfshæfni sjúklinganna,
jafnframt þvf að tefja fyrir eða koma f
veg fyrir brjóskeyðingu eða sinaslit.
Ætla mætti, að brottnám þessarar bólgnu
synoviu væri mikið bjargráð f meðferð
liðagigtar.
Málið er samt ekki svo einfalt. Synovia
myndast aftur. Hafa margir (Marmor,
Paul, Preston, Goldie) birt um það sam-
hljóða niðurstöður. Sú hin nýja synovia
er ennfremur mjög lík þeirri sem tekin
var, að allri gerð og eiginleikum. Ber
þó meira á bandvef næst frumulaginu og
frumurnar lftið eitt flatari. Goldie stað-
hæfir að taugaþræðir séu jafn áberandi
eftir sjmovectomiu. Ef þessi fuUyrðing
er rétt, verður verkjaleysi eftir synovec-
tomiu ekki skýrt á grundvelli denervation-
ar.
Arangur
Avinningur af synovectomiu f meðferð
liðagigtar er mjög umdeildur, enda sfst að
furða, þar sem um er fjaUað lokal með-
ferð á systemsjúkdómi. Sjúkdómi, sem
þar að auki er mjög mismunandi frá ein-
um sjúkiingi til annars og kann einnig að
vera mismunandi virkur frá einum tfma
til annars hjá sama sjúkUngnum. Enn-
fremur er árangur mismunandi eftir þvf,
um hvaða Uði er fjallað. Virkni Uðagigt-
arinnar skiptir miklu máU hvað árangur
snertir, bæði við aðgerðir og lyfjameðferð.
Samanburðarrannsóknir á Uðum með og
án synovectomiu er það eina sem hægt er
að reiða sig á, ef dæma skal um árangur,
en þær eru þvf miður fáar. A sfðasta
ári var lokið einni slíkri eftir 3 ár og
gerð var á vegum Breska gigtarfélagsins
(Arthritis and Rheumatism Council) og
félags breskra bæklunarlækna (British
Orthop. Association). Rannsókn sú var
gerð við 12 bresk sjúkrahús og til athug-
unar tekið synovectomia á hnjáliðum og
hnúaliðum (MCP). Þrátt fyrir svo vfðtæka
samvinnu urðu synovectomiur á hnjám að-
eins 22, bornar saman við 11 hné án
synovectomiu og 41 MCP með, en 28 án.
Niðurstaðan varð sú, að eftir 3 ár var
enginn munur á MCP Uðum, hvort sem
synovectomia var gerð eða ekki. Þó
höfðu þeir sem undirgengust synovectomiu
minni verki fyrstu 2 árin eftir aðgerðina.
Aftur á móti voru verkir og liðbólga
áberandi minni f hnjám eftir synovectomiu
og brjóskeyðing minni skv. röntgenmynd-
um. Niðurstaða þessi er svipuð og f
samskonar rannsókn, sem gerð var f
U.S.A. (Mc Evan and O'Brian) 1974.
Niðurstaða fjölmargra annara sem um
hné synovectomiu hafa skrifað, hnfga f
sömu átt. Eftir fyrsta árið frá aðgerðinni
eru allt að 8C% sem hlotið hafa bata m.t.t.
verkja og bólgu f Uðnum. 5 árum eftir
synovectomiu hefur tala þeirra lækkað nið-
ur f 55-6(%. Þessi árangur er þó bundinn
þvf skilyrði, að synovectomia sé gerð áð-
ur en brjóskeyðing hefst. Það gildir
reyndar einnig um alla aðra liði, að lftils
er að vænta af synovectomiu, sé hún gerð
eftir að liðbrjóskið er farið að skemmast.
Samt sem áður kemur synovectomia til
99