Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.06.1931, Blaðsíða 61

Stefnir]
Stjórnarfarið.
251
eðlis, að hann ætti ekki að þurfa
að nefna. Að ráðherrar beinlínis
brjóti lög landsins, og fái svo
stuðning flokks síns til þess að
sleppa við að sæta ábyrgð, er
.svo fáheyrt, að hvenær, sem slíkt
kæmi fyrir, ætti ekki að vera um
slíkan mann að ræða í stjórn
framar, eða slíka þingmenn til
■setu á þingi eftir að kjósendur
fá höndum undir komizt að
hafna þeim.
En því er ver, að þessi ósköp
komu fyrir þegar í starfs-
upphafi stjórnarinnar og á fyrsta
þingi nýja meiri hlutans. Dóms-
málaráðherrann hafði að engu
•tvenn lög frá næsta þingi á und-
an, varðskipalögin, skráði skip-
verjana gegn banni í þeim lög-
um, og hafði að engu launa-
ákvæði hins lagaboðsins. Og í
etað þess að láta ráðherrann
sæta ábyrgð fyrir þetta dæma-
lausa athæfi, leiddist stjórnar-
flokkurinn út í þá óhæfu, að
^amþykkja í sameinuðu þingi
rökstudda dagskrá með opinber-
um ósannindum. Þetta var svo
íaunaleg byrjun á stjórnar- og
"valdaferlinum, að varla var von,
að góðu spáði. Og þó að langt
sé nú um liðið, á ekki að gleyma
“Öðru eins og þessu, þegar fella
skal dóm um stjómarfarið í
landinu.
í því þjóðskipulagi, sem vér
búum við, virðist ómögulegt að
búa öðruvísi um ákæruvaldið á
hendur ráðherrum, sem misbeita
embættisvaldi sínu, en að fela
það þinginu. En þá verður þing-
ið að vera vaxið þessum vanda,
annars er gersamleg spilling yfir
dunin óðar en varir. Enda hefir
sú orðið raunin á hér.
Lögbrot mun það og hafa ver-
ið, þegar Akureyrarskóla, sem
skipað var mjög vandlega með
lögum, var breytt með stjórnar-
ráðsbréfi, og enn má það til lög-
brota teljast, er ráðherra lét
ekki slá upp prestaköllum þeim,
sem losnuðu, þó að svo sé skýlaust
fyrir mælt í lögum. Með þessu
var gerð tilraun til að ganga á
rétt safnaðanna, en auka vald
ráðherrans.
Rekistefna var ekki gerð mikil
út af þessu, en þessi stígur verð-
ur ekki lengi að troðast, og verða
greiðfærari, ef svo skal áfram
halda, og getur ekki soralegri
blett á stjómarfari nokkurrar
þjóðar en lögbrot ráðherra og
hylming þings.
2. Vald ráðherranna er mikið,
og eitt ægilegasta vald þeirra er