Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Qupperneq 61

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 61
Berglind rÓs magnÚsdÓttir
sem ekki þarf að rökstyðja eða réttlæta sérstaklega og því verður það nánast gefið sem
sjálfsögð sannindi að mikilvægt sé að „afnema höft“ til að auka frelsi, sjálfstæði og
fjölbreytni. Í greiningunni skáletra ég orð sem tengjast sérstaklega þrástefjum nýfrjáls-
hyggjunnar og virðast miðlæg í orðræðunni.
Algeng leið til að rýna í orðræðu á ákveðnu sviði er að velja eins konar úrtak úr
rituðum texta, efni sem höfundur eða aðrir telja líklegt að séu lykilskjöl um málefnið
(Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, 2006b). Þegar skjölin fyrir þessa rannsókn höfðu
verið valin voru þau marglesin og athugað hvort og þá hvaða þrástef og lögmál
nýfrjálshyggjunnar væru gegnumgangandi í íslenskum stefnuskjölum um náms-
gagnagerð.
Kynning á gögnum
Valin voru til greiningar stefnuskjöl um námsgagnagerð á grunnskólastigi. Gróflega
má skipta úrtakinu í tvennt. Í fyrsta lagi voru skoðuð lög um námsgagnagerð og
umræða um þau í sögulegu og samtímalegu samhengi. Einu lögin sem beinast að
námsgagnagerð varða grunnskólann og afmarkast athugunin því við það skólastig.
Að því búnu þótti höfundi mikilvægt að átta sig á hvort svipuð orðræða væri sýnileg
í stefnumörkun stofnana og fyrirtækja sem starfa undir þessum lögum.
Val á stefnuskjölunum miðast við að ábyrgðaraðilar séu pólitískir fulltrúar í stefnu-
mótun um námsgagnagerð fyrir grunnskóla. Valin voru þrjú skjöl sem gefin eru út af
Alþingi (en drög að þessum skjölum eru unnin í mennta- og menningarmálaráðu-
neytinu) og þrjú skjöl sem fjalla um stefnumótun innan Námsgagnastofnunar. Þar
sem engin stefna eða stjórn var sýnileg á heimasíðu Skólavefsins (athugun gerð í júní
2012) sem er stærsta námsgagnafyrirtækið á grunnskólastiginu, fyrir utan Náms-
gagnastofnun, er hér einungis rýnt í stefnuskjöl Námsgagnastofnunar. Þögnin um
stefnumótun innan Skólavefsins á vef fyrirtækisins segir sína sögu um gagnsæi á
námsgagnamarkaði. Til viðbótar var rýnt í orðræðu Viðskiptaráðs en það eru samtök
sem m.a. reka skóla á framhalds- og háskólastigi. Ástæða þess að þau skjöl eru skoðuð
er sú að samtökin virðast hafa haft sterk tengsl við ráðamenn á árabilinu sem er til
skoðunar og mótað mjög menntaorðræðu nýfrjálshyggjunnar hér á landi. Margar af
tillögum þeirra fengu brautargengi hjá stjórnvöldum (Kristín Dýrfjörð, 2011).