Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Side 82

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201382
ViðHorf Ungmenna til mannréttinda innflytJenda og mÓttökU flÓttafÓlks
ungmenna til ólíkra trúarbragða fólks í samfélagi sínu er þó dæmi um slíka nálgun en
þar er ekki fjallað beint um viðhorf til réttinda innflytjenda eins og hér er gert.
Flóttafólk og viðhorf til þess
Árið 2011 töldust 15,2 milljónir manna í heiminum til flóttafólks (UNHCR, 2011).
Rannsóknir á fordómum gagnvart minnihlutahópum benda til þess að flóttamenn og
hælisleitendur séu sá hópur sem flestir sýna óhikað fordóma (Valentine og McDonald,
2004).
Rannsóknir á viðhorfum barna og ungmenna til flóttamanna hafa að mestu byggst
á tölfræðilegum gögnum og reynist erfitt að finna niðurstöður eigindlegra rannsókna.
Í rannsókn Tenenbaums og Rucks (2012) á skilningi og rökstuðningi ungs fólks á aldr-
inum 11–24 ára fyrir réttindum hælisleitenda voru tekin einstaklingsviðtöl við 260
þátttakendur sem síðan voru greind með megindlegum aðferðum. Fram kom að eftir
því sem ungmennin voru yngri, þeim mun jákvæðari voru þau gagnvart réttindum
hælisleitenda.
Niðurstöður fyrrnefndrar IEA Civic Study árið 1999 í 28 löndum benda til þess að
eftir því sem trúarbrögð og menning er einsleitari í löndum, þeim mun jákvæðari séu
14 ára ungmenni gagnvart flóttamönnum (Torney-Purta o.fl., 2001). Í sömu rannsókn
kemur fram að þau sem sýna meiri skilning á mannréttindum eru jákvæðari gagnvart
flóttamönnum en önnur.
Svo virðist sem viðhorf ungmenna til móttöku flóttamanna á Íslandi hafi ekki verið
könnuð fyrr en í rannsókninni Borgaravitund ungs fólks í lýðræðisþjóðfélagi sem þessi
rannsókn er hluti af. Niðurstöður úr megindlegum hluta rannsóknarinnar benda til
þess að almennt taki ungmennin (14 og 18 ára) jákvæða afstöðu til þess að öll lönd
ættu að taka við flóttamönnum sem flýja stríð eða ofsóknir í heimalandi sínu; um
75% voru mjög sammála og frekar sammála því (Sigrún Aðalbjarnardóttir, 2011). Á
svipuðum nótum og í rannsókn Tenenbaums og Rucks (2012) voru hlutfallslega fleiri
í yngri hópnum en þeim eldri mjög sammála móttöku flóttamanna.
Markmið og rannsóknarspurningar
Eins og fram hefur komið hafa viðhorf ungmenna til innflytjenda helst verið könnuð
með því að leggja spurningalista fyrir þau með fyrirfram gefnum svarmöguleikum
(erlendis t.d. Kerr o.fl. 2010, Torney-Purta o. fl. 2001: hérlendis t.d. Inga Dóra Sigfús-
dóttir o.fl., 2005). Eigindlegar rannsóknir, þar sem tekin eru viðtöl við ungmenni í
þeim tilgangi að fá fram dýpri skilning á viðhorfum þeirra til réttinda innflytjenda,
virðast fáar bæði hér heima og á alþjóðavettvangi. Sömu sögu er að segja um viðhorf
ungmenna til móttöku flóttamanna.
Brýnt er að hlusta á rödd ungmenna og leita eftir þeirri merkingu sem þau leggja
hvert og eitt í réttindi innflytjenda og flóttamanna. Það er ekki síst mikilvægt í ljósi
kenninga innan uppeldis- og menntunarfræði og þroskasálfræði (t.d. Dewey, 2000;
Kohlberg, 1984) þar sem áhersla er lögð á að við uppeldi og menntun barna og ung-
menna sé brýnt að mæta ungmennum þar sem þau eru stödd á þroskabrautinni.
Meginmarkmið rannsóknarinnar og um leið nýlunda hennar er að öðlast dýpri