Helgafell - 01.04.1944, Page 169

BÓKMENNTIR
143
leyti renndu krakkarnir sér á sleðum niður af
háum hæðum fyrir utan þorpið“ (bls. 11). ,,Yf-
ir höfuð var snjór og skíðafæri“ (bls. 29). Svona
er málið, en ekki er smekkvísin á hærra stigi.
Mereta, prestsdóttirin, fyrirmyndarstúlkan og
söguhetjan í bókinni, er látin hrœkja á hréf, sem
hún sendir áleitnum aðdáanda sínum: ,,Þú getur
verið viss um“, sagði Mereta og hrækti á umslag-
ið, ,,að herra Egill verður sneypulegur, þegar
hann fær bréfið“ (bls. 42). Þess konar sögur
,,fyrir ungar stúlkur** þarfnast ekki langra skýr-
inga. Þar fer allt saman, lítilmótlegt efni og jafn
vel ósiðlegt, vont málfar og ósmekkvísi. — Onnur
ur bókin af þessu tagi er ,,Ragnheiður“ eftir
Margit Ravn. He'gi Valtýsson ísl. (Þorst. M.
Jónsson, Ak. 1942). Að efni til er bókin ekkert
frábrugðin öðrum meinlausum reyfurum um ástir
og ævintýr, nema ef vera skyldi að því leyti,
að flestar sögupersónurnar eru unglingstelpur.
Helgi Valtýsson hefur þýtt fjölda bóka eftir
sama höfund, eru þær flestar líkar að ,,gæðum“
frá höfundarins hendi, en þýðingin á sumum
þeirra er með fádæmum, og skal það tekið fram
hér, að málið á nokkrum þeirra er stórum verra
en á þessari bók. Þótt þýðandi hafi fengizt
við ritstörf frá barnæsku, er honum mjög ó-
sýnt um að rita íslenzkt mál, og barna- og ung-
lingabækur ætti hann alls ekki að þýða. Skulu
nú færð rök að þessari staðhæfingu með því
að taka nokkur dæmi af handahófi um málið á
þessari síðustu þýðingu hans. Hver skilur t. d.
orðið ,,afþreyingarfreyja?“ (bls. 18). Þeir sem
dönsku og norsku kunna, munu eftir langa eða
skamma íhugun geta sér þess til, að þetta sé þýð-
ing á orðinu ,,Selskabsdame“. ,,En samt sem áð-
ur hafði hún rutt úr sér heillöngum ,,antiorða-
lista“ (bls. 20). ,,Henni varð sem sé hugsað
til gosbrunnsins úti við Merkjalæk í Osló, þar
sem ung og glæsileg mannverund stígur upp
úr vatnslöðrinu“ (bls. 22). ,,Ég ætla að koma
telpunni fram til ,,ágætlega“, og ég ætla að
þrauka þarna nyrðra-----held ég þá“ (bls. 25).
— (Jakob) ,,brosti við himinhverfu andliti henn-
ar“ (bls. 59). ,,I haustsstormunum dunar það og
dynur eins og í Beethovens níundu“ (bls. 82).
Loks getur þýðandi ekki einu sinni notað óbrjál-
að upphrópunarorðið ,,uss“, það verður á hans
niáli ,,ussa“ (bls. 22 og víðar). Þessi dæmi verða
að nægja. Getur hver heilvita maður af þeim
séð, að málinu er stórlega ábótavant, auk þess
sem efni bókarinnar er fremur auvirðilegt, eins
og áður er að vikið.
Þessi rit, sem nú hefur verið drepið á, eru
ekki nema nokkur hluti þýddra barna- og ung-
lingabóka, sem út hafa komið síðastliðin 2—3
ár. Flestar þeirra gera hvorki til né frá, þær eru
svo sem ,,ekki neitt“, en einni þýddri barna-
bók, sem kom út í fyrra, var valið þetta rakn-
ræna nafn !
Miklu minna fer fyrir frumsömdum bókum á
íslenzku handa börnum og unglingum. Ofvöxt-
urinn í bókaútgáfu á þessu sviði, eins og al-
mennt, er aðallega þýðingunum að kenna. Skal
nú drepið á helztu frumsamdar bækur, sem ný-
lega hafa komið út í þessari grein. I fyrra fyrir
jól komu út tvær bækur eftir hinn merka kenn-
ara og skólamann, Aðalstein Sigmundsson:
,,Tjöld í s\ógi“, drengjasaga (Víkingsútgáfan
1942), fjallar um tvö drengi, sem gæta Þrasta-
skógar sumarlangt. Bókin er hollur lestur ung-
lingum og vel fallin til þess að vekja áhuga pilta
á útivistum og ást á náttúru landsins. Hin bók-
in, ,,Drengir sem vaxa“ (Útg. Jens Guðbjörnsson
Rvík 1942), er frumsamdar og þýddar drengja-
sögur, margar ágætar. Þær eru flestar ritaðar í
þeim tilgangi að hafa siðferðileg áhrif á ung-
linga, en’ eru þó tiltölulega lausar við prédikun-
artón, sem oft kennir í slíkum bókum og þreyt-
ir lesendurna.
Aðalsteinn heitinn var prýðilega ritfær maður,
enda er málið á þessum bókum látlaust og vand-
að. Hvarvetna kemur þar fram glöggur skiln-
ingur á sálarlífi drengja. Eiga báðar þessar bæk-
ur það skilið, að íslenzkur æskulýður lesi þær.
— Kristján Friðriksson gaf út eftir sig bók í
árið 1942. Heitir hún ,,Smávinir fagrir“,
Unglingasaga. Er þar sagt frá tveimur börnum,
dreng og telpu, sem eru sumarlangt í sveit.
Heitir frændi drengsins hvoru þeirra, sem fleiri
grasategundum safnar um suiparið, reiðhesti að
launum. Sagan er eiginlega kennslubók í grasa-
fræði í skáldsögustíl. Ritið er prýtt mörgum
jurtamyndum. Þessi tilraun Kristjáns er hin
virðingarverðasta, og er ekki að efa, að ungling-
ar hafa stórmikið gagn af því að lesa bókina.
— Tómas Guðmundsson hefur ort unaðslegt
kvæði út af sögunni um MjaUhvít, og hefur Vík-
ingsútgáfan gefið það út (1941), með litprent-
uðum teikningum eftir hinn heimskunna lista-
mann, Walt Disney. Þetta er sennilega skrautleg-
asta barnabókin, sem enn hefur komið út á
íslenzku, og hæfir hún bæði ungum börnum og
stálpuðum. Hin yngri njóta myndanna og sög-
unnar, en hin stálpuðu auk þess hins undur-