Tímarit Máls og menningar - 01.03.1952, Blaðsíða 117

UMSAGNIR UM BÆKUR
107
stofu sína, klingir við hann silfurstaup-
ura og hefur mikinn áhuga á eilífðarvél-
irni. Einnig verður á vegi hans faktors-
dóttirin, flagðkonan Gullveig Jónsen,
sem hann hefur sofið hjá heila nótt á
jólaföstunni — „þetta er svo aðdáanlega
glæsilegt og blygðunarlaust kvikindi,
það fer um mig hryllingur og þó sælu-
streumur þegar ég hugsa út í alla þá á-
stríðu“. — En það er ekki allt búið enn.
Læknirinn kemur heim úr sjúkraleið-
angri og hefur fréttir að segja grallaran-
uni. Ung og gullfalleg stúlka hefur dáið
í höndunum á honum án þess nokkuð
yrði að gert. Og hún dó með nafnið hans
(Ofeigs) á vörunum. Hér fer eins og fyrri
daginn, ritdómaranefnunni finnst vera
teflt á tæpasta vað um sennileikann. Eða
skyldi það bara stafa af duldri öfund í
garð kvennagullsins Ófeigs Snorrason-
ar?
Rétt á eftir kemur svo sundreið grall-
arans á bandvitlausri ótemju fram í
fktningadallinn á höfninni. Enn gerist
ritdómarinn efablandinn. Er þetta ekki
ful'-reyfaralegt, J)ótt vel sé frá því sagt?
„Mér fannst viðeigandi að hverfa á
svörtum burt af þessari dauðsmannsey,“
segir Ófeigur.
En efasemdirnar hljóðna smátt og
smátt eftir því sem líður á lesturinn.
Fjörið og gáskinn í stíl höfundarins er
svo áfengt, frásagnargleðin svo tindr-
andi, að það þarf meira en meðal-þöng-
ulhaus til að halda áfram með smásmug-
legan sparðatíning. Og jafnvel í heila-
peru hins treggáfaðasta fer að renna upp
ofurlítil skilningsglæta á því, að í verki
eins og þessu muni skáldið kannski vit-
andi vits blanda saman veruleika og
æfintýri til þess að gæða það auknu lífi
og fleiri litbrigðum. Það fer um höfund-
ir.i) svipað og þá persónu bókarinnar,
sem gengur undir nafninu Stórisannleik-
ur: „.. . það stafaði frá honum einhverj-
um hlýjum barnaskap sem gerði ýkjurn-
ar lifandi, næstum því sannar“.
Bókin segir svo til eingöngu frá ferða-
laginu vestur, fyrst með Hrossabrestin-
um austur fyrir land og þaðan til Skot-
lar.ds, svo lausleg kynni af borgum
þeirra Skotanna og leiðinni þvert yfir
landið og síðan með Sáttmálsörkinni
vestur um Atlanzhaf. Eins og við er að
búast ber hinu íslenzka dalafólki margt
nýstárlegt fyrir augu á þessari leið, sumt
aí því skynjað af svo frumstæðum fersk-
lik, að manni dettur í hug Eiríkur frá
Brúnum og frásögur hans. Það er alltaf
eitthvað að gerast, smátt eða stórt. Barn
fæðist í hafi. Hálfvaxin telpa veslast upp
og deyr. Gömlum manni er þetta ferða-
lag svo nauðugt, að hann snýr aftur,
gengur fyrir borð. Ófeigur grallari er
settur í járn. Það er aldrei tíðindalaust
kringum Ófeig. Að vísu virðast lífsand-
ar hans slævast allmjög af sjávarloftinu.
Hann missir lystina á brennivíni og ger-
ist frábitinn öllu kvennastússi. En
struntan er á lofti seint og snemma og
kjafturinn óbilandi meðan hann á ann-
að borð getur á fótunum staðið.
Ferðalagið sjálft er þó aðeins rammi
um það, sem höfundurinn vill sagt hafa.
Meginerindi hans er að sýna lesandan-
um inn í persónur sögunnar. Við endur-
nýjum kynnin við margar persónur fyrra
bindis og lærum að skilja þær betur. Ó-
feigur Snorrason skýrist, verður mennsk-
ari og öllu hugstæðari en áður. Sigur-
fljóð húsfreyja glatar engu af virðingu
sinni. Og nýtt fólk bætist í hópinn. Guð-
rún í Öxl, eftirminnileg persóna, þjóð-
sagan Asa Signý Helga, Líkafrón
Toppumaður frá Hriflukoti, Jónasson, og
margir fleiri. Þessir skipa allir hinn ó-