Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Blaðsíða 25

UM ÍSLENZKA LJÓÐLIST
Skafl beygjaltn, skalli,
þó skúr á )]ig falli.
Ast hafðir þú meyja
— eitt sinn skal hver deyja.
Hvar getur fegurra hetjuljóð á þvílíkri stund? Og þótt bænamál Kolbeins
Tumasonar skömmu fyrir andlát hans sé af gagnstæðum toga að því er inni-
liald og andlegt viðhorf snertir verður ekki hjá því komizt að skipa því í flokk
fegurstu trúarljóða íslenzkra, en það hefst á þessari vísu:
Ileyr, himnasmiður,
hvers skáldið biður:
komi mjúk til mín
miskunnin þín.
]>ví heiti eg á þig:
þú hefur skaptan mig,
ég er þrællinn þinn
— þú ert drottinn minn.
Þrátt fyrir liina óvæntu auðmýkt í hugarfari þessa ríkiláta stórbokka leynir
höfðingsbragur málfarsins sér ekki.
Það varð eittmeðal annars íslenzkri tungu til hamingju hversu kristni lands-
manna óx á þjóðlegri rót — jafnvel helgikvæði kaþólsku miðaldakirkjunnar
voru eigi aðeins kveðin á móðurmálinu, heldur einnig oftast að dróttkvæðum
hætli íslenzkum. Raunar hrepptu þau lika svipuð örlög og dróttkvæðin: hinsr
kliðtniklu hrynhendu drápur trúarskáldanna urðu helzti oft innantómt orða-
gjálfur, kveðnar fremur fyrir hefðar sakir en í hjartans einlægni. Þó óx í þeim
garði sú ljóðurt er „allir vildu kveðið hafa“ — Lilja Eysteins — er þannig
heilsar á guðsmóður:
Máría, ert þú móðir skærust.
Máría, lifir þú sæmd í hárri.
Máría, ert þú af miskunn kærust.
Máría, léttu syndafári.
Máría, lít þau mein er vóru.
Máría, lít þú klökk á tárin.
Máría, græð þú meinin stóru.
Máría, ber þú smyrsl í sárin.
Hér er hátturinn að vísu mjög dýr, en þjáningu mikils skálds tekst þó að
hefja hið hefðbundna forrn til einfaldrar og djúprar túlkunar.
Allt fram að siðaskiptum ómar þannig sá frjálsborni strengur sem frá önd-
verðu var aðal Egils og edduskálda. Nýir hættir af erlendum toga ryðja sér að
119