Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Blaðsíða 77

UM SKAÐSEMI TÓBAKSINS
stórhátíðum heima hjá frænku þeirra, Natölju Séménovnu, þessari sem þjáist
af giktinni og gengur í svona gulum kjól með svörtum blettum sem eru eins og
kakkalakkar um hana alla. Þar er líka framreiddur kvöldskattur. Og þegar
konan mín er þar ekki, þá má líka gera svona .. . (gefur sér selbita á hálsinn)
Ég skal segja ykkur, ég fékk mér smá staup og er dálítið kenndur, og þess
vegna líður mér svo vel á sálinni og þó er ég um leið svo hryggur, að ég get
ekki lýst því; æskuárin rifjast einhvern veginn upp fyrir mér, og mig langar
eitthvað svo mikið til að hlaupa, ó ef þið vissuð hvað mikið mig langar!
(fœrist allur í aulcana) Hlaupa, varpa öllu frá mér og hlaupa eins og fætur
toga . . . hvert? Alveg sama hvert . . . bara hlaupa frá þessu vesala, lágkúru-
lega og auvirðilega lífi, sem hefur gert úr mér gamlan, aumkunarverðan aula-
bárð, gamalt, aumkunarvert fífl, hlaupa frá þessum heimska, smásmugulega,
vonda, vonda, vonda kerlingarnirfli, frá konunni minni sem hefur kvalið mig
í 33 ár, hlaupa frá tónlistinni, eldhúsinu, peningum konu minnar, og öllu þessu
nuddi og nagi . .. og stanza ekki fyrr en einhvers staðar langt langt í burtu úti
á víðavangi og standa þar eins og tré, eins og stólpi, umgirtur háu þyrnigerði,
standa undir víðum himni og horfa alla nóttina á bjartan, þögulan mána rísa
yfir höfði sér, og gleyma, gleyma, gleyma ... 0, hvað ég vildi að ég myndi
ekki neitt! . . . Hvað ég vildi rífa af mér þennan skammarlega, gamla lafa-
frakka sem ég gifti mig í fyrir þrjátíu árum . .. (rífur af sér frakkann) sem
ég er alltaf að halda fyrirlestra í, til styrktar góðu málefni .. . Hana nú! Þetta
skaltu hafa! (treður á frakkanum) Þetta skaltu hafa! Ég er gamall, fátækur og
aumkunarverður eins og þetta vesti hérna, svona slitið og götótt á bakinu . . .
(sýnir á sér bakið) Ég þarfnast einskis! Ég er yfir það hafinn, ég var einu
sinni ungur, gáfaður, las við háskóla, dreymdi stóra drauma, og taldi mig
mann með mönnum . . . Nú þarfnast ég einskis! Einskis nema hvíldar . ..
hvíldar! (verður lilið til hliðar og klœðir sig í frakkann í skyndi) Hananú,
konan mín stendur að tjaldabaki . . . Er komin og bíður þar eftir mér ... (lítur
á úrið) Tíminn er úti .. . Ef hún spyr, ætla ég að biðja ykkur að gera svo vel
og segja henni að fyrirlesturinn hafi verið ... að fuglahræðan, það er ég, liafi
komið fram með virðuleik. (lítur til hliðar, hóstar) Hún lítur hingað ...
(brýnir róminn) Með hliðsjón af því, að í tóbakinu er hræðilegt eitur sem ég
nú hef nýlokið að tala um, þá ættu menn ekki undir neinum kringumstæðum
að reykja, og ég leyfi mér, að mínu leyti, að vona, að þessi fyrirlestur minn
„um skaðsemi tóbaksins“ geri sitt gagn. Ég hef lokið máli mínu. Dixi et
animam levavi! (hneigir sig og gengur tígulega út af sviðinu).
Geir Kristjánsson þýddi úr jrummálinu.
171