Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Blaðsíða 47

ÍSLENZKAR FORNSÖGUR ERLENDIS
drepið á, lét Sverrir skemmta sér með
íslenzkum lygisögum. En hann hefur
eflaust ætlazt til þess, að Karli ábóta
mætti auðnast að skapa verk, sem
myndi halda minningu þeirra beggja
á loft, og sú varð raunin á. Hér er þó
eitt sem þarf nokkurrar skýringar við,
og það er ástæðan fyrir því, að íslend-
ingur varð til þess að rita sögu Sverr-
is konungs. Vel má vera, að eitthvað
svipað hafi vakað fyrir Karli og Ei-
ríki Oddssyni, og báðir hafi einkum
haft íslenzkan fróðleiksþorsta í huga.
Þó er hitt sennilegra, að Sverrir kon-
ungur sjálfur hafi ált drjúgan þátt í
því, að saga hans var rituð, og þá er
nauðsynlegt að minnast þess, hve
mikils álits íslendingar nutu í Noregi
sem fræðimenn.
Skömmu áður en Karl reit Sverris
sögu, samdi norskur munkur ágrip af
sögu Noregs á latínu. Munkur þessi
virðist hafa heitið Þjóðrekur, því að
hann kallar sig Theodricus á latínu.
Af ummælum hans í þessu riti er auð-
sætt, að þá hefur farið mikið orð af
sagnafróðleik Islendinga. Þjóðreki
segist frá meðal annars á þessa lund:
„Ég hefi, ágæti herra, talið það
ómaksins vert að rita þetta stutta
ágrip af sögu Noregskonunga eftir
því, sem ég hefi getað sannast spurt
hjá þeim, sem talið er að bezt hafi
geymt hana í minni og vér köllum Is-
lendinga; hafa þeir víðfrægt og lagt
rækt við þessa atburði í fornum
kvæðum sínum.“ Og á öðrum stað í
ritinu segir Þjóðrekur, að viðurkennt
sé um íslendinga, að af öllum þjóð-
um hafi þeir ávallt verið fróðastir og
forvitnastir um forna sögu. Nú má
nærri geta, að Norðmenn stóðu að
mörgu leyti betur að vígi en íslend-
ingar að vita um sögu norskra kon-
unga. En hér er bæði þess að gæta,
að flest hirðskáldin í Noregi eftir
miðja 10. öld höfðu verið íslenzk og
dróttkvæði voru stunduð samfellt á
íslandi, en á hinn bóginn virðast
dróttkvæði aldrei hafa fest verulega
rætur í Noregi. Og auk þess hefur
Þjóðreki munki verið kunnugt um, að
íslenzkir fræðimenn höfðu fært frá-
sagnir af norskum konungum í letur.
Sú vitneskja mun einkum hafa valdið
því, að hann leitaði til þeirra um
heimildir að sögu Noregskonunga.
Annað atriði, sem vér hljótum að
minnast í þessu sambandi, eru tengsl
norskra konunga við íslenzkar fræði-
mannaættir á 12. öld. Þannig virðist
áhugi Oddaverja á sögu norskra kon-
unga hafa stafað að einhverju leyti af
ættarmetnaði. Sonur Sæmundar
fróða, Loftur prestur, kvæntist dóttur
Magnúsar berfætts. En sonur þeirra
Lofts og Þóru var Jón, sem fóstraði
Snorra Sturluson. I heiðurs skyni við
Jón Loftsson var Noregskonunga-tal
ort. og virðist það vera byggt á sögu
Sæmundar fróða. Má það undarlegt
heita, ef norskum ættmennum þeirra
Oddaverja hefur ekki verið kunnugt
um slík ritstörf. Og þess má geta til
141