Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Page 89

VEROLD SEM VAR
þátturinn er uin sjálfslýsingarmeist-
ara: Drei Dichler ihres Lebens 1928,
og segir frá Casanova, Stendhal og
Tolstoj. Þetta er geysimikið og verð-
mætt verk þar sem höfundurinn kann-
ar sálardjúp snillinganna og reynir
að gera sér grein fyrir því hvernig
andi þeirra starfaði og þeim öflum
sem brutust þar um. Síðan rak hvert
verkið annað, þessi maður var sístarf-
andi, skrifaði um 40 verk: ljóð, sög-
ur, leikrit og sagnfræði. Ýmsar smá-
sögur hans hafa verið þýddar á ís-
lenzku, kunnust er Manntajl.
Alla sína tíð hrærðist Stefan Zweig
í heimi bóka. Hvergi talar hann um
kynni við einhvern og einhvern
bónda, götusópara, þvottakonu, að-
stoðarbókara; hann ferðast meðal
skálda, listamanna og menntamanna.
Hvergi sér þess stað að hann hafi haft
nein kynni af þeim sem eru kallaðir
alþýða manna. Við fáum að vita
hvernig Rodin vann og við fáum að
skyggnast í handritasafnið hjá Zweig
og sjá með honum hvernig prófark-
irnar voru allar útkrotaðar hjá Bal-
zac; en við setjumst aldrei á hekk í
Pratergarðinum í Vín á sunnudegi
og sjáum ekki gömlu konurnar sem
sitja þar stundum og klípa með nögl-
unum út úr brauðhleif til að kasta
fyrir spörfugla, né mann sem stendur
undir vélarhlíf bifreiðar með skrúf-
lykil þegar styttir upp eftir regn, at-
vinnuleysingja á kreppuárunum, eða
erfiðismenn að taka tunnu af palli
vörubifreiðar og heyrum ekki hvað
þeir tala þegar þeir eru lausir við hel-
vítis tunnuna. Okkur finnst kannski
Stefan Zweig hafi einna helzt kynnzt
við þannig fólk gegnum lestarglugga
þegar hann leit út til að athuga eitt-
hvað í sambandi við grein sem hann
var að skrifa um hörmungar stríðs-
ins 1914—18 og snarað hópunum inn
í kvörn hugarins. Reyndar segir hann
í kafla sjálfsævisögunnar sem fjallar
um Sovétreisu á fyrsta áratugnum
eftir byltinguna: „Hér mátti skynja
meiri og almennari hlýleik en við átt-
um að venjast, því heima fyrir náðum
við aldrei til „fólksins“.“
?
183