Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Qupperneq 36

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
okkar hafa alla ævi verið óbrotnir alþýðumenn, eins og Bólu-Hjálmar og
Stephan G.
Nú fer bæjamenning vaxandi á íslandi og tæknimenningin hefur gerbreytt
aðstöðu og viðhorfi sveitafólksins sem áður bar alla þjóðmenninguna á herð-
um sér. Meginkjarni æskulýðsins út um landsbyggðina flyzt jafnt og þétt til
bæjanna, en þeir sem eftir sitja búa við slíkt annríki að lítill tími mun vinnast
til annars en skrúfa frá viðtækinu stund og stund ellegar líta í blað. Hin and-
lega þróun er dæmd til að breytast um leið. Onnin krefst þess að börn bóndans
læri sem yngst á bíla og allskonar nýtízku landbúnaðarvélar — hinsvegar er
það ekki lengur nein lífsnauðsyn að þau læri á eddukvæði, að maður nú ekki
tali um atómljóð. Afleiðing þessa hlýtur bráðlega að segja til sín, nema gripið
verði til sérstakra varnarráða og samhjálpar: sveitin hættir ella að vera sá
verndari og miðlari skáldskapar sem hún hefur verið í þúsund ár. Hin blóð-
runna Ijóðást náttúrubarnsins er í voða. Þegar engin dalamey eða nesjasveinn
syrgja lengur „hörpunnar dæmi, þeirrar er á vegg hvolfir“, þá mun Öðinn
ríða þaðan hið skjótasta úr garði með guði sína alla.
Vera má að bæjamenningin erfi hina aldagömlu ljóðást sveitafólksins og
geti miðlað skáldum sínum þeim lindum sem áður spruttu úr mosa og bergi.
En það er ekki nóg. Þjóðin öll verður að halda áfram að eiga ljóðið í hjarta
sínu ef hún á að lifa. Einnig og ekki síður þeir er í sveitum búa. Ljóðið er sá
strengur tungunnar sem dýpst er sóttur í sál landsins. Ur skauti náttúrunnar
og brjósti þess fólks sem með henni lifir og deyr verður það ævinlega að fá
sitt blóð.
Eg ætla ekki að leggja á ráð um hvernig varðveita skuli þau lifandi tengsl
milli alþýðufólks og ljóðlistar sem varað hafa um aldir. En ég held að það geti
meðal annars gerzt með þeim hætti að skáldin og fólkið geri meira að því að
talast við með einhverjum hætti en verið hefur nú um 'sinn.
Vildi ég svo slá botninn í þessar hugleiðingar með ávarpi Einars Bene-
diktssonar:
Og framtíð á Islands fornhelga gígja
. sem fjarskyldu ómanna djúp skal tengja.
Vor list hún skal máttkast. Oss kennist að knýja.
Þá kemur öld hinna tveggja strengja.
Með nýsköpun eilífri í norrænu máli
neistamir kvikna — sem verða að háli.
130