Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 21

Mannlíj licr jyrir landnámstíð
spendýra, og ekki hefur skort hér ætijurlir sein hafa þótt hnossgæti á inið-
öldum, hvönn, skarfakál, söl, ber og fjallagrös. Kýr voru ekki nauðsyn öðrum
en þeim sem ætluðu að eignast hér börn og stofna þj óð, einsog norrænir menn
voru ráðnir í.
Einsog ég tók fram áðan þá er það á misskilníngi reist ef menn halda að
írskir papar hafi verið klausturmenn og forgángsmenn í landbúnaði eftir
fordæmi meginlandsmúnka. Oðru nær, þessir menn voru að flýa heim-
inn, og ekki aðeins leita burt úr mannabygðum, frá jarðneskri hagsæld,
heldur og burt frá kirkjum og klaustrum einsog hverjum öðrum hégóma sem
drægi hug manns frá guði sjálfum. Fáir lofa einbýli sem vert er, hefur líkast-
til verið þeirra einkunnarorð. Þó þessi fornkristna stefna hafi aldrei rutt sér
til rúms á meginlandi Evrópu var hún sérkenni írskrar fornkristni aungu
síður en kristni Miðjarðarhafsbotna, með þeim mismun að írskir anakóretar
leituðu í útsker í staðinn fyrir eyðimerkur. Ekkert var þessum helgum útilegu-
mönnum fjær skapi en reisa kirkjur. Grjóthreysi og hellisskútar dugðu þeim.
Hugmyndir um kirkjusmíðar og önnur mannvirki írskra anakóreta í Vest-
manneyum og á Síðu virðast mér eitthvað úr lausu lofti gripnar.
An efa hefur mörgum fræðimanni boðið í grun að „þrælasagan“, sem
Björn Þorsteinsson nefnir svo, dráp Hjörleifs og hefnd Ingólfs, einsog frá
segir í Landnámu, sé ekki beinlínis sagnfræði fremur en yfirleitt öll sú hold-
rýra munnmælakenda frásögn af tveim frumherjum, Ingólfi og Hjörleifi,
sem grundvölluðu íslandsbygð samkvæmt alkunnu munstri jafnt úr klassisk-
um sem kristilegum sagnfræðitilbúníngi (Rómúlus og Remus grundvölluðu
Róm, Pétur og Páll heilaga kirkju, Hengist og Horsa ríki eingilsaxa osfrv.).
Björn Þorsteinsson kallar þrælasöguna heimild um að eitt fyrsta verk nor-
rænna manna hér á landi hafi verið „að drepa írskt fólk“. Ætli ekki eitthvað
sé bogið við heimildargildi þeirrar sögu — jafnvel þó því sé gert á fæturna að
þetta „írska fólk“ hafi búið í Vestmanneyum þegar landnámsmenn komu.
Kanski verður seint úr því skorið og mart þarf að athuga í sambandi við
söguna áður en hægt sé að sporðrenna henni, — þó ekki væri annað en
rannsaka líkur fyrir því hvort Hjörleifur sé sannsöguleg persóna. (Ari tekur
að minsta kosti ekki mark á honum).
Um skyldleika íslendínga við kelta er víst hinsvegar ekki að efast, þó ekki
væri öðru til að dreifa en niðurstöðum blóðflokkamælínga á okkur og írum,
auk margra annara vísbendínga af heimi staðreynda, en það er önnur saga.
131