Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Síða 90

Tímarit Máls og m enningar
íióður maður, en hins vegar sé þaS
„fjarri sanni“ aS telja, aS höfundur
Njálu hafi veriS lögfróSur.
Þegar maSur her saman rök þeirra
BarSa og Einars, þá kemur brátt í
ljós, aS í megindráttum rökstySja
þeir mál sitt hvor frá sinni meginfor-
sendu, svo aS í upphafi er umræSu-
grundvöllur takmarkaSur, hvaS sem
síSar hefSi orSiS, ef BarSa hefSi enzt
líf, svo aS komiS hefSi til rökræSna
þeirra í milli. Einar gengur út frá
fornum heimildum, rituSum og
munnlegum, sem uppistöSu Njálu,
sem höfundur lagar síSan til og fyllir
til aS fullnægja listrænum kröfum
verksins, og Einar leggur mikla vinnu
í aS leita þess, hvaSan hvaS eina
muni koma. Ættartölum Njálu og
Landnámu ber t. d. ekki saman, og
þá ber Einar fyrir sig umsögn GuS-
brands Vigfússonar, aS Njála muni
ckki stySjast viS þaS rit, heldur ein-
hverjar ættartölur, sem ritaSar séu á
SuSausturlandi.
BarSi telur uppistöSu sögunnar
persónulega reynslu höfundar, sem
grípur til ritaSra og munnlegra sagna
til stuSnings, tekur nöfn þekktra per-
sóna frá genginni tíS og minnisverSa
atburSi úr lífi þeirra til aS gera frá-
sögn áhrifameiri, en finnur sig hvergi
bundinn af sínum heimildum og fer
meS þær eftir því, sem bezt hentar
tilgangi verks hans. Og þegar öll kurl
koma til grafar, þá er Einar einnig
inni á þeim slóSum í þýSingarmikl-
um atriSum, og fyrir þaS verSa rök
hans gegn ÞorvarSi Þórarinssyni sem
hugsanlegum höfundi Njálu nokkru
veikari. Þegar hann ræSir um tíma-
tal Njálu, þá ætti aS vera komiS fram
til ársins 1010, þegar Þráinn er veg-
inn. „Hér viS bætast svo uppvaxtarár
Höskulds hjá Njáli,“ segir Einar,
„árin, sem fara í bónorSiS og víg
Lýtings: Þá fysrt kemur kristnitak-
an.“ En kristnitakan var áriS 1000,
og er skekkjan þá ekki minni en ein
20 ár. Einar segir, aS niSurstöSur
athugana á tímatali Nj álu megi draga
saman í þessi orS: „Söguritarinn
hafSi vanalega sagnfræSiþekkingu 13.
aldar manna, en hann hafSi engan
hug á tímatali, og hann ætlaSist á um
tíma atburSanna, án þess aS leggja
sérstaka rækt viS þaS efni.“ Sam-
kvæmt Njálu er fimmtardómur settur
fvrr en kristnitakan varS, en fimmt-
ardómur var ekki settur fyrr en fimm
árum síSar. Um þaS farast Einari
orS á þessa leiS: „Mætti því vern, aS
höfundurinn hefSi af listrænum á-
stæSum frert setningu fimmtardóms,
— og var þá skynsamlegt aS tiltaka
ekki beinlínis í frásögninni, aS Skafti
væri lögsögumaSur þá, þó aS hann
leiddi fimmtardóminn í lög.“
í þessum orSuni liggur þýSingar-
mikil viSurkenning á skoSun BarSa
á viShorfi Njáluhöfundar til sögu-
legra staSreynda og annarra heirn-
ilda. Ég geri ekki ráS fyrir, aS Einar
áliti Njáluhöfund svo ófróSan um
200