Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 123

Erlend tímarit
armið í efnahagsmálum. í því íelst að
jafnvægi beri að halda milli innflutnings
og útflutnings; að hafizt skuli handa um
þá fjárfestingu eina sem unnt sé að ljúka
með þeirri tæknigetu sem Kínverjar ráða
nú yfir; og loks að framkvæmdar séu hvers-
kyns rannsóknir sem geri Kínverjum kleift
að ráðast í ný verkefni án þess að treysta
á utanaðkomandi tæknihjálp. Jafnframt
ber að leggja áherzlu á að þetta er engan
veginn svo að skilja að Kínverjar vilji
verða sjálfum sér nógir á öllum sviðum, án
þess að hagnýta sér millilandaviðskipti,
heldur leggja þeir stöðuga áherzlu á að
auka viðskipti sín við aðrar þjóðir.
Onnur merking kjörorðsins „þróizt af
eigin rammleik" — það er að segja sú
merking sem tengd er alþýðu manna —
merkir það að sérhver framleiðslueining
þurfi að keppa að sem mestri framleiðslu-
aukningu án þess að leita aðstoðar ríkisins.
I þessu felst síðan tvennt: í fyrsta lagi það
að sérhvert fyrirtæki, og einkanlega hvert
ríkisfyrirtæki, eigi að skera niður í lág-
mark fjárkröfur sínar til ríkisins og banka-
kerfisins. Og í öðru lagi að sérhverju fyrir-
tæki ber að reyna að bæta framleiðslu sína
af eigin rammleik, einkum með því að taka
upp nýjungar og endurbæta gamlar eða
slitnar vélar.
Maður kynni að ætla að með þessu móti
fengist aðeins mjög takmörkuð framleiðslu-
aukning. En sú er öldungis ekki raunin,
heldur hefur frumkvæði almennings stuðl-
að að því að hver einasta verksmiðja hefur
getað aukið framleiðslu sína til mikilla
muna þrátt fyrir mjög litla eða alls enga
ríkisaðstoð. Raunar hafa afköst verksmiðj-
anna venjulega aukizt þeim mun meira sem
vélakosturinn hefur verið eldri og þörfin
meiri á tækniumbótum.
Sem dæmi um það hvemig verksmiðja
hefur verið umsköpuð tæknilega „af eigin
rammleik" langar mig til að minnast á
Wia-tang vörubílaverksmiðjuna í Sjangæ1.
Fyrir byltingu var þetta engin raunveruleg
verksmiðja, heldur aðeins verkstæði sem
gerði við langferðabíla fyrir enskt fyrir-
tæki. Verkstæðið var þjóðnýtt 1949, en þá
störfuðu þar 50 verkamenn. Eftir þjóðnýt-
ingu var því breytt í vinnustofu til að gera
við og endumýja úr sér gengna vörubíla
og til þess að framleiða varahluti í vöru-
bíla. Þetta tókst með því að hagnýta véla-
kost þann sem fyrir var í verkstæðinu og
koma upp málmsteypu. Smátt og smátt var
verkstæðinu breytt í verksmiðju með því
að endurbæta vélbúnaðinn og auka hann
nokkuð. Aukningin fékkst m. a. með því að
hirða gamla vélahluta sem ekki voru hag-
nýttir annarstaðar. Árið 1957 var 50 manna
verkstæði þannig orðið að lítilli verksmiðju
með 270 verkamönnum sem þegar voru
farnir að framkvæma meiriháttar viðgerðir
á vörubílum. Þeir endurnýjuðu meira að
segja mjög gamla bíla sem dugað höfðu í
tuttugu eða þrjátíu ár og sem nú stuðluðu
að því að vinna bug á erfiðleikum sem
leiddu af hafnbanninu.
Árið 1958, þegar Stóra stökkið hófst,
voru athafnir verksmiðjunnar enn auknar.
Eftir víðtækar umræður innan verksmiðj-
unnar var ákveðið að láta framleiðslu bæt-
ast við viðgerðirnar. Umskiptin voru mjög
erfið. Með aðstoð verkfræðinga og tækni-
fræðinga stofnuðu verkamennirnir smá-
hópa til náms og rannsókna. Þeir voru
þjálfaðir verklega og bóklega ýmist með
kvöldnámi eða heimsóknum í aðrar verk-
smiðjur. Smátt og smátt komu fram áþreif-
anlegar tillögur um ýmsar framleiðsluað-
ferðir. Frá 1958 til 1964 voru lagðar fram
meira en 5000 slíkar tillögur. Þessar at-
hafnir leiddu til þess að verksmiðjan gat
1 Frá þessari verksmiðju er sagt í bók
Magnúsar Kjartanssonar, Bak viS bambus-
tjaldiS, bls. 60—64.
233