Tímarit Máls og menningar - 01.03.1966, Page 16

Tímarit Máls og m enningar
reynsla kennir gerir mann tortryggnari en áður gagnvart skáldum og lista-
mönnum og hinar rómantísku hugmyndir um þessa dýrlinga fyrri ára hafa
bliknað. Til allrar varúSar er því eSlilegt aS spyrja: Eru þessir ungu höfund-
ar annaS en reiSir menn sem hella úr skálum sínum yfir allt og alla, hrópa
reiSi sína út yfir borg og byggS, eSa standa þeir á nýjum þjóSfélagslegum
grundvelli meS ákveSiS markmiS framundan? Eru þetta skáld sem aSeins
hrópa til aS vekja á sér athygli, bólur sem hjaSna viS fyrsta andblæ, eSa er
þeim full alvara, er hér vakin ný alda sem boSar straumhvörf í íslenzkum bók-
menntum ?
Hvert sem svariS kann aS verSa viS þessum spurningum hafa þessir ungu
rithöfundar kvatt sér svo eftirminnilega hljóSs aS þaS er skylt aS fagna
verkum þeirra og veita þeim sanngjarna athygli.
2
Víkjum fyrst örfáum orSum aS þessum verkum í heild og þeirri mynd sem
þau bregSa upp af þjóSfélaginu.
Þj óSfélagsþróunin síSustu áratugi hefur eins og kunnugt er orSiS úr miS-
aldalegu sveitaþjóSfélagi yfir í háborgaralegt nútímaþjóSfélag undir yfir-
þyrmandi erlendum áhrifum, skyndileg umbylting úr nýlendufátækt í tækni-
búiS auSvaldsríki á uppgangsskeiSi meS innspýtingu erlends hernaSarfjár-
magns, en sterk og róttæk verklýSshreyfing, öflug hændasamtök og frábær-
lega ötul sjómannastélt hafa staSiS í sókn og vörn fyrir hagsmunum sínum
innan auSvaldsmúranna og jafnvel reynt aS skara til sín eins miklu og auSiS
varS af lífsgæSunum. Þannig hefur orSiS til meS miklum dugnaSi, miklum
þrældómi og mikilli hugvitssemi hiS svonefnda velferSarríki, þar sem dauSir
hlutir, hverskonar þægindi og hjálpartæki hlaSast upp, svo aS maSurinn sjálf-
ur fær varla rönd viS reist, en hvergi má lát á verSa því harSur er sá sem á
eftir rekur og hver verSur aS komast fram úr öSrum, slíkt er lögmáliS. ÞaS
er gumaS af þessu „velferSarríki“, framförunum, tækninni, verzlunarfrelsinu,
viSreisninni: hvenær hefur sézt þjóS á hraSari siglingu?
Og hvaS finnst þá rithöfundunum? ÞaS er ekki aS sjá aS velferSarríkiS
hafi vakiS hjá þeim neina hrifningu, og engu líkara en „viSreisnin“ sé eitur í
þeirra beinum: ÞaS er engin gleSi yfir framförunum, engin tilhlökkun til
framtíSarinnar, miklu fremur eftirsjá eftir fortíSinni, ótti um örlög þjóSar-
innar. Sumir gera ekki annaS en draga upp hlutlausa mynd, í öSrum blossar
reiSin og ákæran. Jakohína SigurSardóttir er einna mildust í Dægurvísu
sinni. Skaphiti þessarar gáfuSu skáldkonu hefur áSur fengiS framrás í IjóS-
6