Tímarit Máls og menningar - 01.03.1966, Blaðsíða 39

Bóhmenntaárið 1965
nógu sterk málgögn til að geta talið fylgjendum sínum trú um hvað sem er,
teymt þá út í hvað sem er. Ofan á hersetuna sem fyrir er, ofan á dátasjón-
varpið, ofan á liina hlálegu dindilmennsku í NATO, reyndar þjóðhættulega,
eru hafnar nýjar hernaðarframkvæmdir í Hvalfirði og ríkisstj órnin stað-
ráðin í að knýja fram samninga um alúmínverksmiðj u, láta við gjafverði
raforku landsins handa erlendum auðhring að hreiðra hér um sig, þvert ofan
í þjóðarhagsmuni, eins og Magnús Kjartansson hefur öðrum fremur stutt
óhrekjandi rökmn, og raunar má segja að „sé óskiljanleg fjarstæða“, eins
og Sigfús Daðason segir í ritstjórnargrein í síðasta hefti Tímaritsins „ef
hið „mikilfenglega“ markmið hennar að gefa sjálfstæðan íslenzkan þjóð-
arbúskap upp á bátinn er ekki haft í huga.“ En þeim sem nú blæðir hvernig
málum þjóðarinnar er komið og hvað út í er stefnt er nauðsynlegt að gera
sér grein fyrir hvar rætur meinsemdarinnar liggja: í sjálfu auðvaldsskipu-
laginu, í því valdi sem auðstéttin hefur tekið sér og beitir í eigin þágu í sam-
vinnu við erlent hernaðarvald. Það er sú þjóðhætta er skáldin og margir
með þebn sjá að yfir vofir. Orð Þórbergs í Bréfi til Láru hafa aldrei verið
sannari hér á landi: „Það er auðvaldsskipulagið sem er að drepa ykkur. Og
það drepur ykkur, ef þið rísið ekki gegn því.“
Og vera má að loks sé mælirinn fullur, ríkisvaldið hafi gengið fram á
þann barm, að þjóðin sjái að annaðhvort glati hún að fullu sjálfstæði sínu
eða verði að taka fram fyrir hendur þeim sem leiða hana í ógöngur og þykj -
ast hafa slegið eign sinni á allt. Ymis teikn eru á lofti fleiri en áður um að
reiði sé að blossa upp með þjóðinni. Ung skáld hafa skorið upp herör. Stúd-
entar hefja mótmæli. Bændur og útvegsmenn gefa viðvörunarmerki. En hvað
um verklýðssamtökin ? Munar hafnfirzka verkamenn í að gerast að nýju
þrælar útlendra á Suðurnesjum? Hvað er um hið sögulega hlutverk verka-
lýðsins að taka forystu fyrir þjóðinni? Hvað stoðar einhliða kjarabarátta?
Svo sannarlega verða hagsmunir verkamanna muldir niður í smátt ef sam-
einað innlent og erlent auðvald á að ráða hér ríkjum. Óneitanlega svellur
reiðin í mörgum. En reiðin rennur út í sandinn nema hún eigi afl hugsjónar
er gefur henni markmið. Og svo að gerður sé að nýju samanburður við
„rauða penna“ þá var hugsjónin hinn mikli styrkur þeirra, skilningurinn á
því að sósíalismi og valdataka alþýðu er boðorð þessarar aldar, hún gaf
þeim sögulegar víddir og framtíðar markmið og verkum skáldanna afl og
ris. Allt skríður með jörðu, er máttlaust og dautt, nema trúin og hugsjónin
gefi afl og vængi. Og það er eitt af góðum teiknum ársins sem leið að hug-
sjónin sem búið var að jarðsetja og syngja útfararsálm og þótt hefur veik-
29