Tímarit Máls og menningar - 01.03.1966, Page 27

Bókmenntaárið 1965
yfirgangi hermanna í borginni. Sárast tekur Loga að sj á kæruleysið gagnvart
æskunni. „Það er verið að reyna að koma á tengslum milli skólanna og her-
stöðvanna. Æskan á að alast upp við það sem sjálfsagðan hlut að við séum
í hernaðarbandalagi og herstöð sé í landinu.“ Logi hefur gert sér grein fyrir
hinum sljóvgandi eituráhrifum Blaðsins á lesendur, og honum ofbýður einnig
sljóleiki fólks og kveður upp áfellisdóm yfir þjóðfélagið. „Velferðarríkið er
aðeins framliald af fangabúðarríkinu.“ Hann vill „leggja niður þetta fanga-
búðarþjóðfélag. Það er fangelsi fyrir hverja ærlega kennd, hugsun og athöfn.
Aðeins lygar, svik og þjófnaður hefur frelsi innan veggja þess.“ Og hann
reiðir vönd vandlætingar yfir íslendinga: ... „sjálfsvirðingarlaus þjóð sem
þáði fé og sjónvarp fyrir afnot af sjálfri sér — hóra meðal þjóðanna.“
Þannig ólgar skap Loga, og í stundar örvæntingu eftir að hann stökk frá
Blaðinu gefur hann sér lausan tauminn, drekkur sig fullan á veitingahúsi og
verður þátttakandi í svalli næturlífsins sem höfundur dregur fram í hroll-
vekjandi myndum.
Eftir að Logi hefur vaðið þennan eld borgarlífsins vaknar hann um morg-
uninn við að finna ást sína, unga stúlku sem á hugsjónir í brjósti er leiðir
hann á nýjar brautir þar sem líkur benda til að hann finni sjálfan sig og
fótfestu og tilgang í lífinu.
Hér hefur þá verið lauslega rakið hvers Logi leitar og hvers hann verður
áskynja í braskarahöllinni, í borgarlífinu, í þj óðfélaginu, hverju ógeði það
fyllir hann, hversu hann hneykslast og mótþróinn rís í brjósti hans.
En hver er þá Logi sjálfur, hvað er það sem knýr hann áfram, hver eru
einkenni hans? Hann er sjálfur brenndur marki borgarlífsins, hann er eng-
inn engill, hrjúfur á yfirborði, ósvífinn í framkomu, en djarfur við yfir-
boðara sína, lætur ekki á sig ganga, og hann sér allt svindlið í gegn og
hann tekur sér það nærri. Hann er ekki gervimaður, ekki vélbrúða, heldur
skáldið, hjarta hans opin kvika, heitt og lifandi. Logi er hugdjarfur, heitur
fyrir ættjörð sinni, í uppreisn gegn kæruleysi og sljóleika.
Það má ekki afgreiða þessa skáldsögu með því einu að hún sé árás á
Morgunblaðið og sæki fyrirmyndir sínar þangað. Höfundur ritar ekki ádeilu
sína ádeilunnar vegna, eins og hann tók réttilega fram í viðtali við Arna
Bergmann. Sagan er miklu dýpra verk. Hún er fyrsta skáldsaga höfundarins
og hvað sem að henni má finna sýnir hún ótvíræða rithöfundarhæfileika,
djúpa skynjun og vakandi hugsun, myndríkt mál. Eins og Loga blæða höf-
undi svikráðin við þjóðina. Sagan er hvassasta ádeila á öfugþróun hins borg-
aralega þjóðfélags á Islandi, en hún ristir dýpra, skyggnist inn að örlögum
2 TMM
17