Tímarit Máls og menningar - 01.12.1967, Blaðsíða 61

Þr jú skáld
[SumariS 1966 las Jóhannes úr Kötlum í útvarpið upp úr ljóðum skálda
nítjándu aldar og fékk bókmenntamenn til að flytja stutta formála um
hvert skáld. Hér eru birtir þrír þessara formála, um Stephan G. Stephans-
son, Hannes Hafstein og Einar Benediktsson.]
Stephan G. Stephansson ejtir Jakob Benediktsson
Líf er þroski. Allur okkar þroski
áreynsla og þungbær styrknum stundum.
Þrótturinn til vaxtar kann að visna,
eymsli tóm og tilfinning er eftir.
Framförin er lífsins sanna sæla.
Líf, án bennar, verra einkisvirði.
Svo kvað Stephan G. Stephansson á gamals aldri, og í þessum orðum felst
glögg lýsing á einum meginþætti í skáldskap hans og lífsskoðun. Þroski og
framfarir voru honum ekki fleipur eða skrumkennd vígorð, heldur það mark-
mið sem líf hans og listsköpun beindist að allt til æviloka. Ytri aðstæður
voru þó ekki vænlegur jarðvegur til mikilla skáldskaparafreka: ævilangt erf-
iði manns sem var þrefaldur landnámsmaður og fátækur bóndi til hinzta
dags. En Stephan hafði sjálfur eðli Kolbeins sem hann kvað um:
Hann orkaði því, sem er fáum hent,
að lepja upp mola um lífsins stig
en láta ekki baslið smækka sig.
Stephan fór á mis við alla skólamenntun, en hann trúði á hæfileika manns-
ins til frekari þroska og þær framfarir sem af slíkum þroska mættu leiða;
og skáldskapur hans sýnir bezt að sú trú sannaðist á honum sjálfum. En
honum var ekki nóg að þroska sjálfan sig, heldur lagði hann fram sinn skerf
til hjálpar öðrum á sömu braut; hann var aldrei smeykur við að taka afstöðu
í deilumálum samtíðar sinnar, hversu óvinsæl sem sú afstaða kynni að vera.
Hann hafði þegið köllun skáldsins og þrek til að „vernda æ hinn lægri garð
363