Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Qupperneq 107

Hvers vegna sósíalismi?
H'versn mikla áherzlu sósíalistamir á
Kúbu leggja á heilbrigðismálin má marka
af fjárveitingunum til heilbrigðismála —
þær hafa aukizt úr 21 miljón pesos fyrir
byltingu í 180 miljónir árið 1967; það er
næstum því níföldun á aðeins átta ámm.
Skipulögð heilbrigðisþjónusta, þar sem
lögð er áherzla á heilsugæzlu í stað lækn-
inga, ókeypis læknisþjónusta, læknar og
hjúkrunarkonur og tannlæknar og sjúkra-
hús þar sem þeirra er þörf, þótt tilkostn-
aðurinn margfaldist — þannig er stefnan í
heilbrigðismálum á hinni sósíalísku Kúbu.
Og hún ber árangur. Hagskýrslur sýna að
'byltingarsinnað viðhorf til þessara vanda-
mála getur á aðeins átta árum dregið úr
sjúkdómum og lækkað dánartölu langt um-
fram það sem hugsanlegt er í rómönskum
Ameríkuríkjum án sósíalisma.
Meltingarsjúkdómiar hafa lengi verið
landlægir á Kúbu og í öðmm rómönskum
Ameríkuríkjum. Þeir hafa verið meðal
fimm algengustu dánarorsaka og eru enn.
Dánartalan á 100.000 íbúa er í Kólumbíu
105,4, í Guatemala 229, í Venezúela 64,4,
í Perú 103,5. Á Kúbu var talan komin
niður í 50,8 árið 1962, þremur ámm eftir
byltinguna; fjórum árum síðar, 1966,
hafði tekizt að lækka töluna niður í 19,6.
Þessi lækkun, úr 50,8 í 19,6, á aðeins fjór-
um ámm, jafngildir 2.500 mannslífum.
Vegna hinna miklu afreka læknanna
Salks og Sabines er nú unnt að vinna
bug á hinni skelfilegu lömunarveiki; samt
hefur engu rómönsku Ameríkuríki tekizt
það — nema Kúbu. Síðustu þrjú árin
hefur lömunarveiki alls ekki orðið vart á
Kúbu.
Malaría verður enn mörgum að fjör-
tjóni í Mið-Ameríku, Brasilíu, Kólumbíu,
Venezúela. Árið 1964 voru 3.519 tilfelli á
Kúbu; 1966 voru þau aðeins 10.
Ein helzta dánarorsökin í rómönsku
Ameríku er taugaveiki. Af henni sýktust
1.158 menn á Kúbu árið 1964; árið 1966
vom taugaveikitilfelli aðeins 167.
„Eitt alvarlegasta vandamálið á sviði
heilbrigðismála", segir Ameríski þróunar-
bankinn í skýrslu sinni 1966, „er skortur-
inn á læknum, hjúkmnarliði og heilsu-
vemdarstöðvum í flestum löndum róm-
önsku Ameríku og slæm landfræðileg
dreifing á tiltækum mannafla og aðstöðu.“
Þetta er laukrétt. Kúba hefur brugðizt við
þessu „alvarlegasta vandamáli á sviði heil-
brigðismála" með því að bæta úr hinni
„slæmu landfræðilegu dreifingu á tiltæk-
um mannafla og aðstöðu.“
Og Kúbumenn hafa gert meira.
Hin ævintýralega lækkun á tíðni sjúk-
dóma og dánartölu stafar einnig af því að
heilbrigðismálaráðuneytið getur gripið til
úrræða sem eru óhugsandi í auðvalds-
ríkjum rómönsku Ameríku — skipulagt
þjóðina alla til þess að bæta upp „skort-
inn á læknum og hjúkmnarliði“. Bæði
verklýðsfélögin, kvennasamtökin, bylting-
amefndirnar og öll önnur fjöldasamtök
tóku þátt í þvi mikla verkefni að bólu-
setja öll böm. Árið 1964 aðstoðuðu þau
við að bólusetja 2.450.000 börn undir 14
ára aldri gegn lömunarveiki; árið 1966
voru bólusett 1.407.000 börn undir sex ára
aldri. Árlega eru hundmð þúsunda baraa
bólusett gegn kúabólu, berklum, bama-
veiki, kíghósta, stífkrampa og taugaveiki.
Hver er árangurinn? Ef til vill er bama-
dauðinn bezta dæmið um árangurinn af
þeirri stefnu í heilbrigðismálum sem
sósíalistar á Kúbu framkvæma. Samkvæmt
skýrslu Ameríska þróunarbankans er dán-
artala bama í níu rómönskum Ameríku-
ríkjum yfir 80 af hverjum 1.000 og í tveim-
ur löndum yfir 100 af þúsundi. í engu
öðm rómönsku Ameríkuríki er dánartala
barna lægri en 42 af þúsundi. En á Kúbu
var hún 37,7 árið 1966.
Vanþróuð ríki geta lært það af fordæmi
201