Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 124

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 124
Tímarit Máls og menningar sköpun sögumanns er með þeim hætti að höfundur stendur oftast í írónískri fjarlægð frá honum, lýsir honum gjarn- an með kaldhæðni og gálgahúmor. Guðjón er ósjálfstæð hópsál, „vesældar- legt nóboddí" (105) sem drekkur (ó- spart!) í sig kjarkinn, til að deyfa and- leysið, gleyma dáðleysinu, öðlast „við eigum pleisið" töffaratilfinninguna. I stuttu máli sagt skortir Guðjón ræfilinn sjálfsmynd. I eftirfarandi sjálfslýsingu hans kemur fram að þegar hann ræðir við fólk er hann aðeins spegilmynd viðmælandans, en þorir aldrei að taka afstöðu sjálfur: Þegar ég tala við sjómenn er ég sjómaður (lengst af naut ég í þeim efnum reynslu minnar frá því ég var eina viku í starfs- kynningu á Akraborginni: —Já það var til dæmis einu sinni þegar ég var á Boggunni fyrir nokkrum árum, þá fengum við svona djöf- ulli krappan hnút á lunninguna bakborðsmegin maður . . .) Þeg- ar ég tala við pabba er ég þjóð- legur umbótamaður með virðingu fyrir menntun vinnu og frama, þegar ég tala við heimspekideildarstúdenta er ég fínlegur fagurkeri og þegar ég tala við Valla er ég utan við mig og sama um allt. (48) Og höfundur lætur ekki þar við sitja heldur fær lesandinn að kynnast öllum þessum hliðum Guðjóns í samtölum bókarinnar sem mörg hver eru ansi mergjuð. En þrátt fyrir kaldhæðnina vottar ósjaldan fyrir samúð í garð Guðjóns, ekki síst í lýsingunni á misheppnaðri sjómennsku hans, sbr.: Það er náttúrlega nokkuð sem maður rifjar helst ekki upp, en ég lá einsog litla stúlkan með eld- spýturnar, hálfvolandi utaní öskutunnum daginn sem ég kom í land af Kristgeiri RE. (143) Félagar Guðjóns fá nokkuð háðulega útreið. I gegnum töffaratilstand þeirra varpar höfundur ljósi á fremur sleip haldreipi margra sem útskrifuðust úr menntaskóla um miðjan síðasta áratug, svo sem útþynntan marxisma 68-kyn- slóðarinnar, sjálfsþurftarbúskap í hippa- legum anda, uppreisn gegn öllu sem kallast gat stofnun, hvort heldur var skóli, hjónaband eða eitthvað annað. Þetta eru strákar sem sumir hverjir vilja e.t.v. bæta og breyta, en skortir áræði, hugmyndir, áþreifanlega sjálfsmynd, því það dugar skammt að flakka og flippa, því miður. Þess vegna hverfa þeir einn af öðrum á vit hins fyrirlitna borg- aralega lífs í formi hjónabands, há- skólans, fastrar vinnu. Hvað aðalpersónu bókarinnar Guð- jóni viðkemur er undir lokin aðeins far- ið að rofa til í þeirri ranghug- myndaþoku sem hann hefur til þessa verið umluktur, það læðist að honum grunur um að hann sé að gera mistök (130) og með því færist hann væntan- lega nær höfundi sínum. Eg hef séð ýmsa vega að höfundi fyrir það hversu kvenpersónur hans séu loft- kenndar; Guðný sem Guðjón er í tygj- um við, fái m. a. s. varla að stynja upp orði í sögunni. Er endilega við öðru að búast? Eg held varla. I fyrsta lagi er þetta saga í 1. persónu og því aðeins um óbeinar persónulýs- ingar að ræða, þ. e. lesandi kynnist aukapersónum annað hvort í samtölum þeirra við Guðjón eða af hugrenningum 242
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.