Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Page 73

Bókmenntagagnrýni dagblaðanna
baráttubók" fyrir rétti þeirra sem í annarra óþökk er kippt út úr „hinu hæfa
og afkastamikla kapítalíska þjóðfélagi sem við búum í. . Illugi Jökulsson
(Tíminn 13. des.) leggur áherslu á „ákaflega fallegt mál og vandað — engan
veginn hástemmt, vel að merkja . . en ræðir líka um „innsæi“ í „þröngan
heim sjúkrahússins og inn í enn þrengri heim konunnar Sigrúnar.“ Gunn-
laugur Astgeirsson (Helgarpósturinn 11. des.) segir bókina snerta lesanda
„vegna þess að hún fjallar af innsæi um raunverulegt fólk í aðstæðum sem
engum eru óviðkomandi." Rannveig G. Ágústsdóttir (DV 29. des.) tekur í
svipaðan streng, segir bókina fletta ofan af ýmsum vandamálum og gera
þau deginum ljósari.
Ætla mætti að ritdómarar færu nánar út í það sem þeim finnst öðru
fremur bera uppi verkið. Því fer þó stundum fjarri. Illugi segir ekki orð til
viðbótar þeim sem vitnað var til um mál og stíl verksins, þó hann lofi þetta
umfram annað. Jóhanna hefur hins vegar eftirfarandi orð um aðal verksins,
þ. e. stílinn:
Bók Fríðu hefur marga kosti. Hún er ákaflega vel skrifuð, höfundur hefur
frábært vald á máli og skrifar eðlileg samtöl, prýðilegar eru lýsingar hennar á
vanlíðan Sigrúnar og þó sérstaklega á samskiptum sjúklinganna innbyrðis.
Allt eru þetta beinar fullyrðingar, enga frekari lýsingu á stílnum er að
finna, hvað þá að tekin séu dæmi úr textanum. Lesandi hefur sem sagt
ekkert að styðjast við, hann verður bara að gjöra svo vel að trúa gagnrýn-
andanum. Við sjáum raunar í þessum tilfellum hversu varasamt slíkt getur
verið, því orð Illuga og Jóhönnu um stíl verksins geta virkað beinlínis
villandi svona ein sér og óstudd dæmum og frekari umfjöllun. Fullyrðingar
um mál sem er „engan veginn hástemmt“ og stíl sem er „léttur og fyrirhafn-
arlaus" geta gefið alranga hugmynd um texta sem á köflum er töluvert
hátíðlegur (sjá t. d. bls. 30, 33) og má iðulega teljast ljóðrænn prósi. Nægir
að nefna upphafslínur verksins:
Hún beið. Augnablikið umlukti þau. Varð endalaust eins og eilífðin þar sem
þau stóðu á þessum hvíta, langa gangi. (5)
I stuttum ritdómi minnist Jóhanna á góðar viðtökur fyrstu bókar
höfundar, rekur framþróun sögunnar, ræðir um hversu ótrúlegt henni þyki
framferði læknanna í sögunni og segir svo að henni þyki aðalbrotalöm
sögunnar vera „kenningin um að sjúkleikann megi rekja til erfiðleika í
hjónabandinu“ og telur þessa móðursýkislausn ósannfærandi. Jóhanna álít-
ur semsé skoðun söguhöfundar falla að áliti læknanna, en það samræmist
afar illa allri hneigð sögunnar, sem beinist ótvírætt gegn læknunum. Ekki
er ólíklegt að Rannveig hafi þetta í huga er hún skrifar sinn ritdóm: „Það
439