Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Qupperneq 102

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Qupperneq 102
Ásgrímur Albertsson Goðgá Hjalta Skeggjasonar Flestir Islendingar, sem komnir eru af barnsaldri, munu kannast við frásögn Islendingabókar Ara fróða af því er kristni var lögtekin á íslandi. Frá því segir auk þess í Kristni sögu, Njálu, Olafs sögu Tryggvasonar og e.t.v. víðar. Þar er þess alstaðar getið, að á næsta þingi fyrir kristnitökuna hafi Hjalti Skeggjason verið dæmdur fjörbaugsmaður um goðgá: „En það var til þess haft, að hann kvað að lögbergi kviðling þenna: Vil ek eigi goð geyja, grey þykki mér Freyja.“ Svo segir í Islendingabók. I Kristni sögu er kviðlingurinn eins, en í Njálu og Ólafs sögu Tryggvasonar er tveimur vísuorðum bætt við: „æ mun annat tveggja, Oðinn grey eða Freyja.“ Og í Njálu er „Vil ek“ breytt í „Spari ek.“ Það er einróma álit fræðimanna, að þessi breyting og þessar viðbætur séu verk seinni tíma manna. Hjalti fór utan sama sumar og var því í Noregi ásamt Gissuri hvíta þegar Þangbrandur kom þangað og sagði sínar farir ekki sléttar. Þá hétu þeir Gissur og Hjalti því að koma kristni á landið. En það skal ekki rakið hér, því að ekki er ætlunin að fjalla um kristnitökuna sjálfa, heldur kviðling Hjalta og skýringar á honum. Hann hefur alltaf þótt þurfa skýringa við vegna þess misræmis, sem mönnum hefur þótt vera milli vísuorðanna. Og e.t.v. er það þetta ætlaða misræmi, sem hefur kallað á þær breytingar og viðbætur er áður hefur verið minnst á. Skýringar allra fræðimanna hafa verið á eina lund: Eg vil ekki lasta goðin, en (engu að síður) met ég Freyju sem tík. Þar sem mér finnst nokkur brotalöm í þessum skýringum, hefur mér dottið í hug að nálgast málið frá annarri hlið. Ég held að það gæti verið gagnlegt við úrlausn þessa viðfangsefnis að líta á það frá málssögulegu sjónarmiði. Svo vill til að orðmyndin goð — eða goþ eins og það var ritað að fornum hætti — gæti verið bæði eintala og fleirtala hvorugkyn og eintala karlkyn. Að fornum rithætti gæti goþ bæði þýtt goð heiðinna manna og guð kristinna. Peir sem skýrt hafa kviðling Hjalta Skeggjasonar hafa greinilega allir litið 92
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.