Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Síða 108

Kawabata Yasunari
Þrjár sögur
Þýding: Hallfrídur Jakobsdóttir
Nóbelsskáldinu Kawabata Yasunari (1899-1972) var jómfrúin, hin óspjallaða
ungmey, hugleikið yrkisefni. Svo virðist sem fegurð hennar, hrein og sak-
laus, hafi verið honum ímynd alls sem dýrmætast var í heimi. Þessa fegurð
leitaðist hann við að endurspegla í verkum sínum á öllum skeiðum rithöf-
undarferils síns. - Dauðinn var jafnan ofarlega í huga Kawabata, og við mót-
töku nóbelsverðlaunanna 1968 lét hann þess m.a. getið að hann hefði reynt
að gera hann fallegan. Sjálfur batt hann enda á sitt eigið líf.
Þær sögur sem hér um ræðir eru úr riti sem kallast Tanagokoro no shös-
etsu („lófastórar sögur“) og hefur að geyma yfir hundrað og þrjátíu örstuttar
sögur samdar af Kawabata á ýmsum skeiðum ferils hans. Höfundur mun
hafa litið á þær meira sem ljóð en prósa, þar eð þær byggjast fremur á vís-
bendingu en útskýringu. Eins og hækur hafa þær líka oft opinn endi.
„Haustregn" (1962) dregur upp lauslega mynd af bernsku dæmigerðrar
Kawabata-meyjar, fallegrar stúlku sem lifir í nábýli við dauðann, og þessi
tvísýna, sem gerir hana „brothætta“, stuðlar að einstakri fegurð hennar, á
sama hátt og tortryggni hennar í garð fullorðinna karlmanna. Telpan sem er
sögumaður í „Sokkum“ (1948) er dálítið eldri og farin að sýna þá ást sem í
henni býr; báðar manneskjurnar sem hún ann deyja fyrir aldur fram, og
löngun hennar er innsigluð í kistum þeirra. I „Handan dauða" (1963) deyr
meyjan sjálf og af því leiðir að óflekkuð ást hennar verður að eilífu ósnortin.
Hún og unnusti hennar fara inn í tré í sögulok og það er ef til vill til marks
um hvernig ástin var fegurst í augum Kawabata - hrein og flekklaus, gjör-
sneydd dýrslegri girnd. - þýd.
HAUSTREGN
I hugskoti mínu horfði ég á eldskúr steypast yfir fjöll þakin skær-
rauðu haustlaufi.
Fjöllin gnæfðu svo hátt og svo nálægt báðum megin árinnar að
dalurinn virtist líkari gljúfri. Eg sá ekki til himins nema ég horfði
beint upp. Himinninn var blár, en þó mátti sjá votta fyrir blæ hins
komandi kvölds.
506