Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 36

JÓN YNGVl JÓHANNSSON
I was on edge most of the following
day, had trouble concentrating on
the most trivial of tasks, could not
even work on letters from my boss to
his agents in Germany, Switzerland
and Spain, even though they were
essentially no different from the one
sent off two days earlier. I called
Schwartzmann to say that the manu-
script consisted of nothing more
than the incoherent memoirs of an
old man. But I left work [...] (11)
Ég var í uppnámi langt fram á dag,
átti erfítt með að einbeita mér að
hinu smálegasta, gat ekki einu sinni
komið saman bréfum frá yfirmanni
mínum til umboðsmanns hans í
Þýskalandi, Sviss og á Spáni, enda
þótt þau væru að efni til í engu frá-
brugðin því bréfi sem ég hafði snúið
á ffönsku og sent til agents hans í
Belgíu tveimur dögum áður. Ég fór
snemma úr vinnu [...] (14)
Það verður meiri leynd yfir þýðingarstarfi hins bandaríska sögumanns en
endurritun hins íslenska og það mætti auðveldlega tengja þeirri frásagnar-
tækni í leynilögreglusögum að láta spæjarann alltaf vinna í blóra við yfirvöld
og yfirboðara. Það er ýmislegt fleira en blekkingaleikurinn sem styður
þennan þátt í persónulýsingu sögumannsins í Absolution, orðalag persón-
anna er ólíkt óheflaðra en á íslenskunni; „Forríkur en óskaplegur sérvitring-
ur“ (13) verður „Filthy rich but one hell of an eccentric“(l 1), „haft spurnir
af‘ (13) verður „heard of them through the grapevine“(l 1) og „Þú veist
hvernig okkur lögfræðingum er kennt að hugsa: áhyggjur af smáatriðum;
eilífar áhyggjur“ (13-14) verður „You know the way we lawyers are trained
to think. God is in the details“(l 1). Allt miðar þetta að því að breyta
sögumanninum og umhverfi hans, úr endurritara í þýðanda og úr rithöfundi
í spæjara. Þessi sögumaður þýðir síðan sögu Péturs Péturssonar, og á henni
og þar af leiðandi Pétri sjálfum verða einnig athyglisverðar breytingar.
Írónísk þýðing?
Þar sem saga Ólafs Jóhanns er fyrstu persónu ffásögn af lífi einnar persónu,
verður óbein lýsing aðalpersónunnar, persónusköpun Péturs Péturssonar,
vitanlega eitt af aðalatriðum sögunnar. Það er þess vegna nauðsynlegt að
hyggja að því hvaða áhrif breytingar á stíl og frásagnaraðferð hafa á persónu-
lýsingu Péturs Péturssonar, og hvernig sú breyting tengist heimkynnum hans
og væntanlegra lesenda hans. Áður hefur verið rætt um breytingu á stíl
sögumannsins Péturs. Pétur hinn íslenski er gefinn fyrir myndmál og vanga-
veltur, svo jaðrar við væmni eða tilgerð. Það er eins og hann hafi aldrei farið
frá íslandi. Þegar hann sest við skriftir er ritháttur hans í samræmi við
tíðarandann á íslandi þegar hann fór þaðan, á stríðsárunum áður en hrist
var verulega upp í íslenskri prósaritun. En líkt og persónu sögumannsins
34
TMM 1997:2
>