Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Side 44

KRISTlN VIÐARSDÓTTIR
Stúlkan birtist Orlando sem eitthvað allt annað en hún í raun er og má sjá
þetta sem hluta af fyrrnefndum ósýnileika kvenna og tengja þeirri blindu
sem sögumaður talar um þegar hann segir „The less we see the more we beli-
eve“. (127)
I Orlando og Sérherbergi fjallar Woolf um þetta viðfangsefni í sögulegu
samhengi og bendir á að konur hafi smám saman orðið sýnilegri og meðal
annars tekið að skapa sér eigin hefð sem byggi ekki á hugmyndum karlkyns
rithöfunda og prófessora um það hvað konur geti og eigi að fjalla um og
hvernig. Hagur kvenna vænkast þó ekki endilega því á tímum Viktoríu
drottningar (19. öldinni) eru konur innilokaðar sem aldrei fyrr á heimilum
sínum við endalausar barneignir, heftar af krínólínum sem samkvæmt
Orlando eiga að fela næstum sleitulausa þungun þeirra og þá skömm sem
fylgir kvenlíkamanum. Hjónabandið verður band sem bindur konur bók-
staflega við eiginmenn sína á þessu tímaskeiði þannig að þær geta ekki hreyft
sig án þeirra og dregur Woolf upp stórkemmtilega mynd afþessu óaðskiljan-
lega pari, mynd sem verður um leið grótesk þar sem líkamar karls og konu
virðast hafa vaxið saman (151). Þessi líkamlegi samvöxtur á þó ekkert skylt
við það sem Woolf kallar „tvíkynja huga“ og telur vera forsendu skapandi
hugsunar, bæði í Orlando og Sérherbergi.
. . . kyngervi og kynhneigð
í Sérherbergi setur Virginia Woolf fram þá kenningu að í huga mannsins búi
tvö kyn, kvenkyn og karlkyn. Hún telur að þessi ólíku öfl þurfi að sameinast í
hverjum og einum og takist það verði öll sköpun óheftari þegar hún losnar
undan hamlandi kynvitund. Kona geti þá skrifað eins og hún hafi gleymt því
að hún sé kona og karlar noti ekki aðeins karlhluta heilans við sín skrif. Hún
talar um að það trufli einingu hugans að hugsa um annað kynið óháð hinu
því þau bæti hvort annað upp og þeim sé eðlislægt að vinna saman
(Sérherbergi, 135-6). Þetta getur virst stangast á við þá áherslu sem hún legg-
ur á að konur skapi sér sína eigin hefð óháð körlum og reynslu þeirra en
bendir um leið til þess að hún gangi út ffá því að til sé eitthvað sem kalla
mætti „kveneðli" og „karleðli" þótt þetta tvennt blandist saman í einni og
sömu manneskjunni. Hún er þó kannski fremur að lýsa einhvers konar
framtíðarsýn þar sem hið karllæga í menningunni er ekki yfirskipað hinu
kvenlega heldur öðlist bæði þessi öfl jafnháan sess og hin skarpa aðgreining
þeirra verði því óþörf.
í Orlando dregur sögumaður einnig upp mynd af þessum tvíkynja huga
þar sem aðgreining kynjanna er í senn undirstrikuð og dregin í efa:
42
www.mm.is
TMM 1999:3