Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1984, Blaðsíða 138

136
MÚLAÞING
Frásaga úr fjárgeymslunni
Eitt sinn að vorlagi var Sigfús að eltast við lambær skammt norður af
Norðlingavaði. Voru þær mjög óþægar og sóttu ákaft norður á bóginn.
Voru þar mosamóar víða með grastægjum á stöku stað. Tók Sigfús eftir
því, að upp úr mosanum sást á rönd af steini, Hkum stórum handkvarn-
arsteini. Flaug honum þá í hug gömul munnmælasaga og vildi athuga
þetta nánar. Beygði hann sig niður og sá í skyndingu, að þetta var stór
og þungur yfirsteinn úr kvörn, með stóru auga. Því miður var þar
enginn steinn nálægur eða annað, sem hægt væri að reisa upp til merk-
is, en lambærnar voru hinar erfiðustu og varð hann að sinna þeim.
Aldrei síðan gat hann fundið aftur stein þennan og svipaðist hann þó
jafnan að honum, þegar leið hans lá um þessar slóðir. En munnmæla-
sagan var á þessa leið:
Fyrr á öldum var útræði mikið á Horni í Hornafirði og við Hregggerð-
iskamb í Suðursveit. Sóttu þangað margir Norðlendingar. Fóru þeir að
fjallabaki um Kjöl og yfir Jökulsá á vaði, sem við þá er kennt og kallað
Norðlingavað, fram Skyndidal í Lón. Einu sinni falaði Norðlendingur
nokkur handkvörn, sem var stór og þung, enda föttu hann margir þess
að freista þess að leggja kvörnina á hest norður; en hann kvað einn
hesta sinna, sem var mesti stólpagripur, mundi skila þeim klyfjum
norður. Þegar vertíð var lokið, bjuggust vermenn til heimferðar og
Norðlendingurinn lagði kvarnarsteinana á hestinn. Eigi er annars getið
en ferðin hafi gengið slysalaust framan af, en þegar upp í hálendið kom
sligaðist hesturinn og lá þar dauður en kvarnarsteinarnir komust aldrei
lengra. Hefur aldrei heyrst, að aðrir en Sigfús hafi rekist á kvarnar-
steina þessa, enda munu þeir nú vera signir á kaf í mosann. En hitt
mun sönnu næst, að hin gamla munnmælasaga eigi við rök að styðjast.
(Gríma, 3. bindi bls. 29-30).
Stekktíð og fráfœrur
Misjafnt var hversu vel ærnar mjólkuðu og fór það eftir tíðarfari, gróðri
og ásigkomulagi þeirra eftir veturinn. Munu þó oftast hafa skilað mörk í
mál, fyrstu fjórar til sex vikurnar eftir fráfærur og smjörmörkin eftir níu
ær til jafnaðar. Eitt haust áttu þau tíu tunnur af skyri og 5 af blöndu og
létu þó burtu nokkuð af ostum og smjöri. Talið var nauðsynlegt að færa
frá 8 til 9 vikur af sumri og urðu lömbin að vera orðin rúmlega þriggja
vikna og búin að læra að bíta gras, svo að þau gætu bjargast eftir