Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1984, Blaðsíða 159

múlaþing
157
ara, sem ríkti í Róm árin 276—282 e.Kr. Hinn peningurinn fannst árið
1933 og er frá tíð Aurelians keisara, sem ríkti þar árin 270-275 e.Kr.
Hafa ber í huga að þessir peningar giltu aðeins í stjórnartíð nefndra
keisara og hefur Jón Sigfússon þá e.t.v. fært fund íslands aftur um
nærri 600 ár, ef Rómverjar hafa komið með þessa peninga hingað til
lands á síðustu áratugunum fyrir 300. Hér mætti minnast þess að Eng-
land var rómverskt skattland frá 43 e.Kr. fram á 5. öld. Hadrían keisari
lét gera mikinn varnarmúr við norðurmörk veldis síns snemma á 2. öld
eftir að Rómverjum mistókst að leggja Skotland undir sig. Árið 1923
fann enskur kennari, sem var á ferð í Múlasýslum, fornan rómverskan
pening í uppblæstri á söndunum úti fyrir mynni Hvaldals, sem er rétt
sunnan við sýslumörk Suður-Múlasýslu og Austur-Skaftafellssýslu. Sá
peningur er frá stjórnartíð Diocletians keisara, sem ríkti frá 284 til 305
e. Kr. Ekki verða hér leiddar getur að því hvernig eða hvenær þessir
peningar hafa borist til Islands en þeir eru elstu fornminjar, sem fund-
ist hafa hér á landi. Um þá má lesa í bók dr. Kristjáns Eldjárns Gengið á
reka.
Jón Sigfússon andaðist á Bragðavöllum 12. nóvember 1951. Hann
taldist hafa verið fyrir búi í 64 ár, þar af 10 ár í Víðidal. Síðari hluta
ævinnar bannaði heilsan honum oft fótavist. Þá var mesta gleði hans að
ræða hið mikla ævintýri lífs síns, veruna í Víðidal og búskapinn þar. Þá
gladdist hann einnig, ef hann gat sagt einhverjum frá leiðum um há-
lendið austan Vatnajökuls eða frá ferðum til Lóns og Álftafjarðar eða
Fljótsdalshéraðs. Þetta gerðist á þeim árum er hann var ungur, hraust-
ur og sterkur og bar í brjósti djarfar vonir, en í sjúkdómslegum ellinnar
reikaði hann í anda um Kjarrdalsheiði, Stórsteina, Sviptungur, Hofs-
jökul, Lón og Álftafjörð. Og hann svipaðist í anda um dalina þrjá:
Geithellnadalinn, sem var dalur bernsku og æsku; Víðidalinn, sem var
dalur ástar, frumbýlingsára og harðræða; svo og Hamarsdalinn, þar
sem hann þreyði hina löngu göngu elli og harma um áratugi. Og hann
minntist útsýnis yfir Hraunin og Fljótsdalsöræfi þar sem Snæfell gnæfir
og bendir til hins óræða.
Grími M. Helgasyni og Nönnu Olafsdóttur þakka ég alúð og fyrirgreiðslu en þau eru
safnverðir á handritadeild Landsbókasafns Islands. Þá vil ég einnig þakka Þorsteini
Sigurðssyni héraðslækni á Egilsstöðum fyrir að lána mér tvær síðustu dagbækur Jóns
Sigfússonar. Konan mín Guðríður Magnúsdóttir hefur og lesið handritið yfir og bent mér á
atriði, sem þurfti að lagfæra. Þá hafa ýmsir bent mér á heimildir viðvíkjandi frásögninni
og aðrir veitt mér hvatningu til að halda verkinu áfram. Að lokum þakka ég Ármanni
Halldórssyni, ritstjóra Múlaþings, nokkrar ábendingar. - Reykjavík í desember 1983.
SigurSur Kristinsson.