Þjóðmál - 01.09.2009, Síða 54

52 Þjóðmál HAUST 2009
Utanríkis- og hermál Kína

Út frá sögulegri upprifjun í inngangi þess ar-
ar greinar er vert að huga í lokin lítið eitt að
utanríkis- og hermálum Kína . Hvað er þar
að gerast og hvernig ber að bregðast við?
Eins og með flestum öðrum þjóðum
felst hermálastefna Kína í því að fækka
hermönnum en efla herinn að nýtísku
tækni . Tækniframfarir almennt hafa verið
umtalsverðar hjá Kínverjum . Kemur það
m .a . fram í vaxandi framleiðslu margskonar
tæknivara af fullkomnum gerðum . Einnig
og ekki síður í því að þeir hafa þegar
sent mann út í geiminn og tekið stefnu á
mánann .
Kínverjar hafa um árabil lagt mikið
kapp á samstarf við aðrar þjóðir, bæði þær
stærri og minni, – ekki síst til að laða að
tækniþekkingu og fjárfestingar sem hraðað
geta efnahagsuppbyggingu í landinu .
Engin merki er lengur um útþenslu stefnu
kommúnismans sem ógn stóð af heldur
situr efnahagsuppbyggingin heima fyrir
í algjöru fyrirrúmi . Kínverskir ráða menn
útiloka hins vegar ekki valdbeit ingu, ef
nauðsyn krefji, til þess að hindra að Tævan,
sem þeir líta á sem hluta kín verska ríkisins,
verði endanlega skilið frá Kína í stað þess að
sameinast megin land inu með virkari hætti .
Samstarf milli Tævan og meginlandsins
hefur farið batn andi að undanförnu eftir
leiðtogaskipti á Tævan .
Vestræn afstaða
til Kína
Sagt er að í Bandaríkjunum séu uppi tvær
meginkenningar um afstöðuna sem taka
beri til Kína:
• Annars vegar þeir sem telja að líta verði
á Kína sem óhjákvæmilegan andstæðing –
einungis sé tímaspursmál hvenær hættan
bresti á . Því beri að leita allra ráða til þess
að halda Kínverjum niðri .
• Hins vegar þeir sem ekki eru jafn-
svartsýnir heldur telja að samstarfið við
Kína, sem farið hefur stöðugt batnandi
og aukist eftir að landið tók að opnast,
geti haldið áfram að eflast – til hagsbóta
fyrir alla – og átt sinn þátt í að treysta
friðsamlega heims þróun og aukna
farsæld .
Við mat á þessum tveimur viðhorfum
er áhugavert að líta til þróunarinnar í
Evrópu eftir heimsstyrjaldirnar tvær á
öldinni sem leið . Í friðarsamningunum
eftir þá fyrri var allt kapp lagt á að setja
fótinn fyrir Þjóðverja og hindra uppgang
þeirra . Öll vitum við hvaða áhrif þetta
hafði . Eftir síðari heimsstyrjöldina var
þveröfugt farið að, tekið upp náið samstarf
um uppbyggingu og framfarir . Með því
að flétta saman hagsmuni og treysta á
alla lund samvinnu þeirra sem áður létu
vopnin tala hefur tekist að leggja grunn að
tryggara friði ásamt meiri framförum og
velsæld en nokkru sinni fyrr .
Eftir þau kynni sem ég hef haft af Kína
og Kínverjum með 5 ára búsetu í landinu
þykja mér góðar forsendur fyrir Vesturlönd
til að fylgja fremur síðari formúlunni í
samskiptum við þetta fjölmennasta ríki
veraldar . Hin held ég raunar að væri dæmd
til að mistakast . Ég tel að rétti tíminn til
að byggja upp alhliða tengsl við Kína sé
núna – meðan Kínverjar þurfa á öðrum að
halda til þess að ná markmiðum sínum – en
ekki þegar þeir hafa náð yfirburðunum sem
þeim er spáð .
Höfundur var sendiherra í Peking frá mars 1998
til ársloka 2002 . Greinin er að stofni til byggð á
erindum sem hann flutti nokkru eftir heimkomu sína .