Þjóðmál - 01.09.2009, Blaðsíða 82

80 Þjóðmál HAUST 2009
bók Guðna Th . Var honum mjög brugðið
eftir lesturinn og kynni sín af þeim hildar-
leik, sem þar er lýst, en var honum í raun
fjarlægur, þótt hann stæði næst vígvellinum,
ef svo má að orði komast . Í aðdraganda
hrunsins vissi aðeins þröngur hópur manna
á vettvangi stjórnmála og stjórnsýslu um
raunverulega stöðu fjármálakerfisins .
Í hruninu hvarf hluti af Íslandi og íslensku
þjóðlífi, sem hafði orðið til innan eigin
þagnarmúra í skjóli bankaleyndar . Hér eins
og hvarvetna er það eðli fjármálakerfis að
starfa í skjóli leyndar og þagnarskyldu .
Hófstillt, jarðbundin lýsing Guðna á
því, sem gerðist í leyndarskjólinu, bregður
skarpara ljósi á eðli atburðanna en ef hann
hefði farið fram af dómhörku . Atburðarásin
var nógu dramatísk í eðli sínu .
Framtíðarsýn Þorkels
Bók Þorkels Sigurlaugssonar Ný framtíðar­
sýn ber undirtitilinn: Nýir stjórnarhættir
við endurreisn atvinnulífsins . Bókin er 208
bls ., innbundin, vönduð að allri gerð og
með nafnaskrá .
Þorkell beinir athygli lesandans að gildi
góðra stjórnarhátta í fyrirækjum . Sé þeirra
ekki gætt og farið fram í anda þeirra sé
hættunni boðið heim . Eins og undirtitill
bókar hans gefur til kynna, telur Þorkell, að
innleiða þurfi nýja stjórnarhætti í íslenskt
atvinnulíf, eigi endurreisn þess að heppnast
og skila þeim árangri, sem að er stefnt .
Fróðlegt er að lesa mat Þorkels á því,
hvernig til hefur tekist við stjórn einstakra
fyrirtækja hin síðari ár . Hann segir meðal
annars á bls . 68:
Baldri Guðnasyni, forstjóra Eimskips á árun-
um 2004–2008, ásamt Magnúsi Þor steins syni,
stjórnarformanni, tókst eins og fleirum sem
voru í fjárfestinga- og útrásar ham á þessum
árum að búa sjálfum sér til einhverja fjármuni,
en aðrir hluthafar og lánardrottnar tapa
tugum milljarða . Þessir menn skilja hluthafa
Eimskipafélagsins og fjár málastofnanir eftir
með tugmilljarða tjón og er félagið nánast gjald-
þrota þegar þetta er skrifað . Fífldirfska for stjóra
og stjórnar Eim skipafélagsins á þessum árum
var með ólík indum og ábyrgðin liggur hjá
stærstu eigend unum sem hafa leitt félagið áfram
á undan förnum árum . Óskabarn þjóðarinnar
varð að vandræðabarni Landsbankans og
einn af leikendum í hrunadansi fjármálakerf-
isins . Eimskipafélagið var í upphafi 20 . aldar
eitt af mikilvægustu fyrirtækjum landsmanna
í sjálf stæðisbaráttunni, en getur nú lítið lagt
af mörkum við endurreisnina . Eimskip varð
skyndilega eitt af skuldsettustu fyrirtækjum
lands ins, örlagavaldur í að stefna fjárhagslegu
sjálf stæði þjóðarinnar í voða og olnbogabarn
lands manna á 95 ára afmæli félagsins 17 .
janúar 2009 .
Hér er fast að orði kveðið og af til finn-
ingahita, enda átti Þorkell sinn þátt í því
í forstjóratíð Harðar Sigurgestssonar hjá
Eimskip að treysta stöðu félagsins sem
leiðandi afls í efnahagslífi þjóðarinnar .
Bækur um leiðtoga og stjórnunarfræði fá
aukið gildi við að taka dæmi eins Þorkell gerir
og sakna ég, að hann greini ekki ýmislegt,
sem hér hefur verið að gerast í viðskiptalífinu
nánar með þekkingu sína og viðhorf til
stjórnunar að leiðarljósi . Vilji menn læra af
sögunni er óhjákvæmilegt að draga saman
atvikalýsingu á því, sem vel er gert eða illa,
og nota hana til að benda á veikleika eða
styrkleika . Upphaf 21 . aldarinnar í íslenskri
atvinnusögu er fullt af slíkum dæmum .
Af orðum Þorkels hér að ofan má ráða,
að hann telji markmið þeirra Baldurs
Guðnasonar og Magnúsar Þorsteinssonar
hafi frekar verið að „búa sjálfum sér til
einhverja fjármuni“ en reka fyrirtæki á þann
veg, að það dafnaði og skilaði sem bestum
tekjum fyrir hluthafa og starfsmenn . Ætla
mætti að hlutafélagalög og samþykktir
einstakra félaga ættu að veita tækifæri til
þess aðhalds af hálfu eigenda, sem þarf til
að koma í veg fyrir, að nýir hluthafar, þótt
stórir séu, láti greipar sópa um sjóði félaga .