Þjóðmál - 01.09.2009, Qupperneq 56

54 Þjóðmál HAUST 2009
hryggjarstykkið í íslenzkri orkuvinnslu (um
80%), með miklu lengri, a .m .k . tvöfalt
lengri, endingartíma að jafnaði en orkuver
í samanburðarlöndunum, þar sem um 50%
raf orkuvinnslunnar fara fram í kola kynt um
orkuverum . Afskriftatími íslenzku orku ver-
anna er þannig miklu lengri, sem dregur úr
ávöxtunarkröfunni .
Þegar Landsvirkjun samdi við Alusuisse
árið 1966 um orkuverð til ISAL, sem hóf
starfsemi árið 1969, var samið til 45 ára .
Ekki nóg með það, heldur var samið um
greiðsluskyldu fyrir lágmarksmagn orku á
hverju ári, sem nam yfir 75% af umsaminni
orkuafhendingu á ári . Þetta tryggði Lands-
virkjun ákveðnar lágmarkstekjur . Með
þennan samning í höndunum fékk Lands-
virkjun lán hjá Alþjóðabankanum og víðar
á mjög góðum kjörum . Þar af leiðandi varð
ávöxt unarkrafan lægri en ella .
Nýrri orkusamningar stóriðju eru til
styttri tíma en þessi fyrsti, þó að lang-
tíma samningar séu, en með hærri kaup-
tryggingu og tengdir álverði með ákveðnu
lágmarksverði . Íslenzki raforkuiðnaður-
inn er þess vegna með lágmarks tekju-
tryggingu á yfir 70% af orkunni . Erlendi
orkuiðnaðurinn getur ekki sýnt fram
á neitt sambærilegt, hvað þá önnur ís-
lenzk fyrirtæki, sem hagfræðingunum
hefur dottið í hug að bera saman við
orkuiðnaðinn íslenzka .
Hagfræðingarnir liggja auk þess á því lúas agi að bera saman starfsemi í
hraðri uppbyggingu við rótgróinn iðnað .
Gefur augaleið, að á uppbyggingarskeiði
starfsemi með mikinn stofnkostnað og
lágan rekstrarkostnað verður arðsemin
frem ur lág, en hækkar, er fram líða stundir .
Þeir hafa meira að segja valið samanburðar-
tímabil, sem endar á árinu 2006, þegar
Lands virkjun var orðin skuldsett vegna
Kára hnjúka virkjunar, en engar tekjur enn
komnar af virkjuninni .
Ein áróðursklisja stóriðjuandstæðinga
er, að stóriðja sé þjóðhagslega óhagkvæm,
af því að hún ryðji annarri hagkvæmari
starfsemi úr vegi . Þessi afturganga gengur
ljósum logum í skýrslunni . Fjár mögnun
stór iðjufyrirtækjanna hér lend is kemur
yfir leitt að talsverðu leyti frá móður fyrir-
tækj unum, og þau hafa aðgang að lánar-
drottn um og lánskjörum, sem íslenzk
fyrirtæki hafa sjaldnast . Með orku sölu-
samninga við þessi fyrirtæki í hönd unum,
sem lýst er hér að framan, öðlast íslenzk
orkufyrirtæki aðgang að fjármagni, sem
vart er á boðstólum fyrir önnur íslenzk
fyrirtæki með meiri tekjuáhættu . Af þessu
er ljóst, að stóriðjan og virkjanir hennar
vegna dregur ekkert úr aðgengi íslenzkra
fyrirtækja að fjármagni .
Þegar verkefnaskortur er landlægur og
mikið atvinnuleysi er ríkjandi, eins og nú,
er heldur ekki hægt að halda því fram, að
íslenzkir verktakar og launþegar hefðu
getað fengið annað og arðsamara að sýsla,
ef stóriðjan hefði ekki gert strandhögg .
Þessum rökum fjórmenninganna um þjóð-
hagslega hagkvæmni er vart unnt að beita
gegn stóriðjunni, því að hún greiðir hærri
laun en að jafnaði gildir um fyrirtæki í
landinu, og margs konar verktakar, m .a .
fyrirtæki í fararbroddi tækniþróunar, njóta
góðs af viðskiptum við virkjana- og stór-
iðjufyrirtækin .
Kaflinn „Verðmæti náttúrugæða: Áhrif á þjóðhagslega hagkvæmni stóriðju“
er furðulegt safn skoðana og fullyrðinga,
sem lítið eiga sammerkt fræðilegri um-
fjöllun á viðfangsefninu . Því er haldið fram
í þessum kafla, að náttúrugæði hafi ekki
markaðsverð . Þetta er hæpið í ljósi þess
mikla ferðamannastraums, sem er til Íslands