Orð og tunga - 01.06.1988, Síða 99

Helga Jónsdóttir: Þýðingar á tölvuleiðbeiningum
87
‘sleppa’, sem má heita orðrétt þýðing og var þá búið að fara dálítinn hring að
niðurstöðunni.
Þetta verður látið nægja um orðaval og orðmyndun. I lokin er þó rétt að
benda á að orðaval og orðmyndun í þýðingum á forritum ræðst mjög af því
hvernig forritin eru byggð, hvernig þau eru hugsuð. T.d. er geysilega mikill
munur á valmyndastýrðum forritum eins og Skrifstofu/400 og skipanastýrðu for-
riti eins og Ritvangi/370. I Hitvangi/370 verður að miða allt orðaval við fast kerfi
skipana og ákvæðisorða þeirra. Sem dæmi má nefna skipunina ‘skyggna’ sem t.d.
er notuð til að leita að stafsetningarvillum í texta og birta öll sniðtákn í tilteknum
texta. Ákvæðisorð ráðaþví hvor aðgerðin er framkvæmd. ‘Rithátt’ er notað sem
ákvæðisorð þegar kanna á stafsetningu, ‘sniðtákn’ þegar birta á sniðtákn. Þessu
til viðbótar eru enn önnur ákvæðisorð, t.d. ‘af’ sem bindur enda á aðgerð.
Áríðandi er að vanda val ákvæðisorðanna því að þau geta átt við ótal aðrar
skipanir. Skrifstofu/400 er öðruvísi háttað að þessu leyti. Að vísu eru til skipanir
sem eru að nokkru leyti hhðstæðar en þær tilheyra stýrikerfi tölvunnar og eru
ekki þýddar. Ætli notandi t.d. að skyggna rithátt í Skrifstofu/400 notar hann
yfirleitt til þess valmynd sem er með miklu frjálslegra orðalagi. Að vísu er
valmyndakerfi í Ritvangi/370 samhhða skipanakerfinu en það er allt miðað við
skipanirnar svo að því eru settar svipaðar skorður. Þýðingin á Ritvangi/370 var
því að mörgu leyti erfiðari en þýðingin á forritum S/36 og AS/400 tölvanna.
6 Stíll og málfar — vandamál og lausnir
6.1 Stíleinkenni og framsetning frumtextans
Textarnir sem hér er fengist við eru samdir í Bandaríkjunum. Eitt aðaleinkennið
er það hversu mikið kapp er lagt á að útskýra alla hluti út í ystu æsar, undanskilja
aldrei neitt sem notandi forritsins þarf að vita til að geta látið forritið vinna eins
og til er ætlast. Reynt er að búa svo um hnútana að lesandinn sé sem minnst
háður öðrum skýringum en þeim sem hann stendur frammi fyrir hverju sinni.
Þetta er mjög þægilegt fyrir byrjendur eða fólk sem er að rifja upp kunnáttu
sína í forritunum, en getur orkað þreytandi á lesendur sem lengra eru komnir.
Þetta sjónarmið getur valdið því að skýringar kunna stundum að þykja óþarflega
nákvæmar. Lagt er kapp á að textinn sé auðskilinn og orð einföld. Af þeim
sökum verður textinn oft nokkuð hlaðinn. I kafla 6.3.2 er fjallað um það hvernig
gera má texta íslensku þýðingarinnar hnitmiðaðri.
Mikið er lagt upp úr því að forritin séu aðgengileg öllum notendum. Þáttur í
því er valmyndastýring og greinargóðar skýringar á öllum þáttum forritsins. Því
tengist einnig að stíllinn orki vel á notandann. I Bandaríkjunum er m.a. reynt
að ná því takmarki með því að hafa textann sem persónulegastan, miða ávarp
við eina persónu. Sum tölvufyrirtæki ganga jafnvel svo langt að persónugera
tölvuna sjálfa, en við því er varað af IBM (í leiðbeiningum frá IBM til þeirra
sem semja og þýða boð).
I íslensku málsamfélagi gilda ekki sömu reglur um þetta efni og í því banda-
ríska. Einn þátturinn í því að aðlaga forritin íslenskum aðstæðum er einmitt sá
að gera textann ópersónulegri.
Orð og tunga 1 7