Orð og tunga - 01.06.1988, Blaðsíða 65

Guðrún Kvaran: Sérsöfn Orðabókar Háskólans
53
leikur m.
Leikr. raasc, gen. Ludus. x x Cmnes denotat
actiones a Labore neeessario distinctas,
cvæ animus humanus se ipsum solum modo
refocillare seu vires corporis laboribus
attritas et remissas secum simul qvodan-
modo redintegrare gaudet. JTos enim de-
lectationis causa excogitavit mens hu-
mana. Oranes eqvidem illæ vel ad corpus
vel ad animum referri possunt. Nobis ssvae
autem hoc loco de Ludis, seu talibus cor-
poris exercitiis inprimis agendum est, qvæ
corporis viribus qvidem peráguntur, eos-
qve certo modo corroborant, sed etiam
animo haud mediocrem, pro qvalitate sub-
jectorum et ingeniorum pariunt volupíta-
tem. x x Non enim hic sermo est de nau-
diis pure spiritualibus, sed solum de ii;
qvi mens humaaa 6 sagax solertia primo
corpori instillavit.
froprie et usitate Lc- i,:r accipitur pro
artificiosa et multis diversisqve raodis
xkijií variata corporis agitatione, pre-
hensione manuum, certaqve pedum dispositi
one, qvorum qvoj scio nomina et Soecies
hicapponere haud pigebit.
*?
(fih.)
Leiki inn rrænar, x x sensus e-.t: Lurius
fit violentáer et in collusorem riurus, x x
sic in epigr. plebrio: Laa ftu bijda l.-,c?
manns kynd, leii-.urinr. -.vb si:r- graani, eigi
sTs eg 411u i vind, enn 'poott jeg sie f'æn:
at laa ta leikinn, araittcre vel perdere vic-
toriam in ludo (Snl), at g«nga'tii leiks
med marmi, cum aliqvo ad cclluder.r'um ac-
cecere, ut initiun Carninis Saltatorii
authore Dominó Joani.c Grirasonio
ense: Keyar baa du mig til Leiks
enn eg sagrti bat sem var,
;jaltaback-
^eing
„ kynni ei<ii at
qveöa bar, bö tíansndi eg ,-ied pein leiríni.
at híx bregda sier inleik, lurium canessere,
vel íxm ludentis exprimere motus.
Leikr etiam h.auc raro est lurius venereus,
seu coitus, hinc vulgo at eiga r.arn i la/ sa
leik, x x lei.kr autera hic est actio lutíonti
non íngrata et lusus aliqvid si-iile habens.
Sic Kpigr. rauli Wití. eg'iril krnna bier
lijtinn leik,/ lcgriu droos m ''.rygr-ir.nv'
Brudurinn sie i qviönuri fccik,/ qvik-læ t
þógul og hygginn. einginn er' annars 'irocd-
W i Leuk, adagium. x x id es(. nemo ludent.^
,, „^- alteri cedit. x x .
"ZM^ (frh.)
Mynd 2: Sýnishorn af uppskrift Jakobs Benediktssonar úr orðabókarhandriti Jóns Ólafssonar
frá Grunnavík.
Handritið er því mjög óárennilegt og erfitt að finna í því það sem leitað er að.2
Jón hefur sett markið liátt þegar hann hóf vinnu við orðabókarverk sitt. Fyrir
bókinni er inngangur og sést þar að Jón hafði í hyggju að hafa framan við hana
m.a. ritgerð um íslensku, tilgreina beygingardæmi og útbúa ritaskrá.
Orðabók Jóns er afar merkilegt rit um málfar 18. aldar eða eins og Jón
Helgason segir:
Hún er merkilegasta og rækilegasta orðabók aldarinnar og hefur ær-
inn fróðleik að geyma um þjóðtrú, menningarsögu og bókmentir. Ef
hún væri komin í boðlegt lag, myndi enginn hika við að kalla hana
eitt helzta afrek í fræðimennsku Islendinga á 18. öld. Þegar þar að
kemur, að samin verður hin mikla orðabók, sem sýni vöxt og viðgang
íslenzkrar tungu öld eftir öld, verður óhjákvæmilegt að nota hana til
vandlegs eftirlits og samanburðar, og má þá vænta þess, að mörg orð
verði þar að finna, sem hvergi sje bókfest í eldri ritum, og að oft þurfi
til hennar að vísa. (Jón Helgason 1926:121).
2 Að vísu skrifaði Páll Eggert Ólason upp stafina !> og d og sérhljóðana og er sú uppskrift
varðveitt í þremur bindum.