Orð og tunga - 01.06.1988, Blaðsíða 166

154
Orð og íunga
180); «20 Nú berjum vtð saman á móti
veðrinu heim. (JóhHSkált. 19); s20 Það gat
tekið sex klukkustundir að berja inn íjorðinn.
(JóhHSkál. 37); berja að landi ml9 hann ...
íör svo að berja að landi, gekk þá mjög
lítið. (ísl. 3, 119); berja til lands m20 Tóku
þeir nú að berja til lands, en sáu skjótt, að
hríðrak. (EGuðmNýttSagn., 63); m20 var þá
orðið svo hvasst, að þeim þótti ekki ráðlegt
að sleppa landinu, felldu því seglið og börðu
til lands. (JHermBsjóm. I, 47); m20 Engin leið
var að berja til lands með árum. (Ársrísf. 1962,
11); berja til lendingar m20 hefur mörgum
sjómanninum orðið erfið raun að berja til
lendingar. (JHermBsjóm. I, 17); m20 Gengu
þeir síðan allír á skip með Tómasi og bðrðu til
lendingar í Skeri um kvöldið. (JHermBsjóm.
II, 80). ¦ 5. slá [gras við óhagstœð skilyrði] El
fi8 Engjar eru Öngvar, nema hvað barið er úr
forræða flóum. (Jarðab. VII, 229); fl8 Engjar
ongvar, nema hvað barið er á fastalandi í
peníngabeit. (Jarðab. V, 46); sl9 Sláttumenn
voru að reyna að berja úr hagbeitarmóum ...
hingað og þangað. (ísaf. 1886, 146). ¦ 6. [vél:]
hafa höggkenndan gang m20 VélÍn í gamla
Fordinum var farin að berja. (WilsonGrá.,
144).
berja á: ¦ 1. mylja [tað til áburðar á túni] BJ
sl7fi8 að berja á og ausa tún. (Ann. V,
1G6); f20 var barið á með verkfæri, er kallað
var klára. (Blanda. IV, 213). ¦ 2. knýja á
[dyr] fi7 beried a / og fyrer ydur skal verda CJ
vpploked. (SpangenbCat. Ee, Iv).
berja á e—ð: slá á e-ð, láta hó'gg dynja á
e-u ml6 bardi hann a sitt bríost og sagdi A\
Gud vertu mier syndugum liknsamr. (Lúk. 18,
13 (OG)); sl6 Saunguararner þeir ganga fyrst
framm vndan / þar næst Spilmennerner medal
Meyanna / sem a Bumburnar beria. (Sálm. 68,
26 (GÞ)); það er eins og að berja á bjargið
[e-að] er algerlega árangurslaust fm20 En það á{
fór allt á eina leið og var eins og að berja á
bjargið — steinhljóð og dauðaþögn. (GFrRit.
VI, 218).
berja á e—m: lumbra á e~m, jafna um
e-n, veita e-m harða ráðningu mi9 Sendir nú Al
Jústinianus keisari Belisarius til Italíu þess
erindis að berja á Austgotum. (MelMið., 7);
ml9 Hann bardi á Filisteum allt til Gesa.
(2Kong. 18, 8 (1841)); sl9 hann hafði meðal
annars barið á manni og leikið hann Ílla.
(Skírn. 1870, 71); sl9 og ekki tók hann nærri
sér á Hafnarárum sínum, þegar hann var við
öl, að berja á Danskinum, sem löndum þá
var sumnm títt. (Sunnf. V, 20); f20 og gerðu
ýmist, að þær greiddu óvinunum atlögur eða
þá borðu á monnum sínum, er illa gengu fram.
(TacGerm., 40).
berja í e—ð: beina hoggi að e-u, láta e-ð
verða fyrir hó'ggi berja í borðið mótmtela AJ
kröftuglega fm20 Við getum nú haft völdin
samt, ef við holdum hópinn og berjum í borðið.
(GFrRit. III, 206); berja í bresti (e-rs) afsaka ej
e. breiða yfir ágalla (e-rs) ml9 og er ekki
til neins að berja í þá bresti. (Þjóð. 1853,
156); fm20 Og þótt Arnljótur Olafsson berji í
bresti þjóðkirkjunnar með Kaupahéðni og JónÍ
Helgasyni. (GFrRit. VI, 89); berja í brestina el
a. slá i brestina til að dylja þá si9f20 og hái
rennismiðurinn... fór nú að berja í brestina og
sýna hvernig fara ætti með kvistina, umflýja
sprungur og jafna ávalann. (MJSherl. III, 55);
s20 Fljótlega ... fóru fjárhúsin þar að segja af
sér sakir fúa í viðum. Sveinn reyndi auðvitað
að berja í brestina og tefja fyrir algeru hruni.
(RGSnæSkáld., 61); b. afsaka e. breiða yfir
ágalla e-rs sl8fi9 þá gæti eg kannske barið
eitthvað í brestina. (GVídBr., 101); fmi9 Rask
bardi aptur í Brestina og forsvaradi þad
sem ecki lét sig forsvara. (SafnF. XIII, 197);
ml9 Englendingar hafa með öllu móti reynt
að berja í brestina fyrir þeim [o: Tyrkjum].
(Skírn. 1864, 91); msi9 en hann er með okkur
svo, að hann er alltaf að berja í brestina.
(JSBréf., 178); sl9 Herra Tryggi vill... berja í
brestina að því, er Gránuíjelagið snertir. (Þjóð.
40, 101); f20 Væntum vér, að góðir menn taki
viljánn fyrir verkið og berji í brestina. (Ársrlsf.
1966, 50 (1923)); f20 að láta mistokin ekki
endurtakast, heldur reyna að berja í brestina.
(ThArnHest., 340); m20 Þú tekur svari hans og
reynir að berja í brestina. (GuðrLDal. I, 145);
berja í brestina á e—u afsaka e. breiða yfir ej
ágalla e-(r)s mi9HÍnn virðuglegikonúngkjörní
varaþíugmaður andlegu stéttarinnar hefir haft
mikla fyrirhÖfn fyrir að berja í brcstina á