Orð og tunga - 01.06.2008, Síða 11

Gauti Kristmannsson
Þegar manni verður orða vant!
eða Orðlausar orðabækur
1 Inngangur
Það er ekki laust við að titill þessa greinarkorns, sem saminn var á
undan því, hafi orðið að nokkurs konar áhrínsorðum því þegar kemur
að orðabókum, þessum söfnum orðanna, verður mér orða vant þegar
einmitt á að ræða þau svo mörg og merkileg. Markmiðið hér er þó að
reyna að ræða um einkum eina orðabók, sem margir þýðendur lands-
ins hafa nýtt sér lengi og það jafnvel þeir sem eru að þýða úr öðrum
málum en ensku, en það er Ensk-íslensk orðabók með alfræðilegu ívafi sem
kom fyrst út árið 1984 hjá Emi og Örlygi og síðan í fjórum útgáfum,
1985, 1986, 1987 og 1991, hjá því sama forlagi og má sjá af því að eft-
irspumin hefur verið mikil á sínum tíma, ekki síst á meðan bókin var
sem nýjust. Hún hefur verið gefin út einu sinni enn óbreytt hjá Máli
og menningu 1999 og má leiða getum að því að margir þýðendur bíði
óþreyjufullir eftir nýrri útgáfu, sé tími pappírsorðabóka ekki hreinlega
liðinn.
Mig langar að reyna að „lesa" þessa bók, ekki aðeins sem það
faglega verkfæri sem hún er, heldur einnig sem menningarlegt fyr-
irbrigði, hvernig hún endurspeglar afstöðu okkar til íslenskrar hmgu
og ensku og einnig velta fyrir mér hversu mikilvæg hún er sem menn-
ingarleg afurð þessa samfélags okkar. Það er t.d. þekkt að orðabækur
hafa ákveðna siðferðilega stöðu sem boðberar sannleikans, menn láta
Orð og tunga 10 (2008), 1-10. © Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum,
Reykjavík.