Orð og tunga - 01.06.2008, Page 30

20
Orð og tunga
for den studerende Ungdom. Þetta verk er enn meira að vöxtum, hálft
fjórða þúsund síður. Bæði þessi verk hef ég notað allmikið í mínum
rannsóknum enda nákvæm og óvenju örlát á orðmyndir og skýringar.
4 Sundurleysi stafrófsraðarinnar og merkingar-
bært samhengi
Stafrófsröðin, sem notuð er í hefðbundnum orðasöfnum, er nánast
sjálfsagt afsprengi stafrófsins þar sem stafirnir eiga sér fasta röð (alef
bet-gimel; alfa-beta-gamma) og getur því ekki verið miklu eldri en þrjú
þúsund ára eða frá þeim tíma er fyrsta semíska stafrófið er talið fund-
ið upp. Föst röð stafanna varð óhjákvæmileg í fomum stafrófum, t.d.
hinu hebreska og gríska, þegar bókstafimir voru einnig látnir tákna
töluorðin í stað sérstakra tölustafa sem ekki tíðkuðust. Stafrófsröðin
byggist í raun á því að lesa talnagildi bókstafanna í upphafi orða og
raða þeim svo í samræmi við það. Menn áttuðu sig á hagnýti stafrófs-
raðarinnar þegar í fornöld og var hún talsvert notuð einnig á miðöld-
um en sannaði þó fyrst í nútímanum hvers megnug hún var. Röðun
orða í orðasöfnum eftir stafrófsröð er gagnleg af því að hún auðveldar
mönnum að finna orð. Þeir þurfa ekki að skoða öll orðin heldur geta
þeir flýtt sér til þess staðar í röðinni sem við á. Þetta geta menn af því
að þeir hafa frá barnsaldri lagt á minnið röð stafanna. Notkun staf-
rófsraðarinnar sparar mikla vinnu og eykur því afköst manna. Staf-
róf vélheilanna — ASCII (American Standard Code for Information
Interchange) eða nýrri kóðar eins og Unicode sem byggja á ASCII en
fara langt umfram 128 tákn — fylgir á köflum röð bókstafanna í staf-
rófinu en þyrfti ekki að gera það. Skjótvirka örgjörva rafeindaheilanna
munar ekkert um að „skoða" hvert einasta orð og það gera þeir í hvert
sinn sem þeir eiga að finna einhverja tiltekna samstöfu. Þessa vinnu
gætu menn einnig framkvæmt en það myndi taka þá ærinn tíma. Staf-
rófsröð bókstafa og annarra tákna skiptir ekki máli fyrir vélarnar, nóg
er að sérhverju rittákni samsvari ákveðið stafrænt bitamynstur til þess
að rafheilinn geti leitað uppi gefnar táknarunur í orða- og textasöfn-
um. Örgjörvinn getur ekki aðeins leitað að stöfum stafrófsins heldur
að sérhverju rittákni og þar með töldum greinarmerkjum.