Orð og tunga - 01.06.2008, Qupperneq 77

Baldur Jónsson: Klambrar saga
67
sérstaklega í samsetningunum klambrarveggur og klambrarhnaus sem
hér verður nú að staldra við. Heimildir um þær eru mjög misaldra.7
2.3.1 klambrarveggur
Orðið klambrarveggur kemur tvisvar fyrir í fomritum og hefir vafist
fyrir mörgum. Annað dæmið er úr Sturlungu, hitt úr Glúmu.
í útgáfu Sturlunga sögu 1946 sá Kristján Eldjárn um textaskýringar
(sjá 2. bindi, bls. liii). í frásögn Þórðar sögu kakala af Haugsnessfundi
1246 er komist svo að orði (2. bindi, bls. 76):
Var fyrst grjóthríð, en þá gengu spjótalög, ok tók þá skjótt
at losna fylking Skagfirðinga, sem klambrarveggr væri í
rekinn.
Þetta er skýrt svo, að fylking Þórðar hafi verið „þétt eins og horn á
klömbruhnausavegg" (2. bindi, bls. 299). Síðar hefir Kristján áttað sig á
því, að „klambrarveggur" væri ekki sama og „klömbru(hnausa)vegg-
ur" og útskýrir það í sérstakri ritgerð 1953. Þar segir (bls. 153):
í samsetningunni klambrarveggr merkir klömbr áhald, sem
notað var eins og „fílkló" eða handskrúfstykki nú á dög-
um ... en annars merkir klömbr þrengsli, þröngt fjallaskarð
eða klettagil, hvem þann stað, sem þrengir að frá tveimur
hliðum, unz saman tekur ...
Eins og Kristján benti á, gat orðið veggur haft merkinguna 'fleygur'
(sbr. e. wedge) og er ekki af sama uppruna og hið venjulega orð veggur
(t.d. í húsveggur). Kristján segir að lokum í ritgerð sinni (1953:158):
Klambrarveggr er nafn á fleyg þeim, sem rekinn var aftan í
klömbr til þess að fastur yrði smáhlutur sá, er haldið var í
henni að framan.8
Kristján telur þó, að klambrarveggr hafi jafnvel haft víðari merkingu,
þ.e. „fleygur almennt", og er það í samræmi við þýðingu Jóns Þorkels-
sonar rektors (1913:35-36) í athugasemdum hans við orðabók Fritzn-
ers.
7Orðið klambraveggur (þar sem forliðurinn er klambra- en ekki klambrar-) má einnig
finna í ungri heimild, sem brátt verður vikið að.
8Um önnur og yngri heiti á þessum fleyg verður rætt í 4.2.3.