Skagfirðingabók - 01.01.2016, Blaðsíða 97

DE MEZA HERSHÖFÐINGI OG ÍSLENDINGAR
97
ekki yrði hægt að afturkalla skipanir hans.
Fyrir þetta var Meza sviptur stöðu sinni
7. febrúar, þótt hann væri þá í óða önn
að skipuleggja varnir hersins við Dybbøl.
Hann endurheimti hershöfðingjastöðu
sína 5. ágúst, en tók ekki beinan þátt í
stríðinu á ný.
Sagnfræðingar hafa fært rök fyrir
því að undanhaldið hafi verið mjög vel
skipulagt og danski herinn náð næstum
óskaddaður til hinnar nýju varnarstöðu,
en vörn Danavirkis vonlaus. Nefndin,
sem stjórnin skipaði til að rannsaka
undanhaldið, sýknaði de Meza algerlega
í skýrslu sinni 10. mars 1864. En Danir
töpuðu stríðinu og margir álösuðu Meza
fyrir að hörfa frá Danavirki. Allt fékk
þetta mjög á hinn aldna mann. Hann
andaðist 16. september 1865.
Það má segja að friðarsamningarnir
í Vínarborg 1864 hafi snert Íslendinga
meir en stríðið sjálft því að: „Um skeið
reyndu Danir með mestu leynd að nota
Ísland sem skiptimynt, vildu afhenda
Prússum landið gegn því að fá að halda
hinum danska hluta Slésvíkur. Það fékk
engar undirtektir.“ (Sjá Kaupmannahöfn
sem höfuðborg Íslands II, 518.)
Hvernig og hvenær kynntist
de Meza Íslendingum?
HIÐ ÍSLENSKA bókmenntafélag, HÍB,
var stofnað að frumkvæði Rasmusar
Christians Rask 30. mars 1816 í lesstofu
bókasafns Hafnarháskóla, sem þá var í
Sívalaturni. Á fundinn komu 33. Rask
hafði hrifið með sér marga málsmetandi
Íslendinga og Dani til stuðnings félag-
inu. Í fyrstu stjórn voru kosnir Rask
forseti, Grímur Jónsson síðar amtmað-
ur á Möðruvöllum, féhirðir og Finnur
Magnússon prófessor, ritari. Meðal
annarra stofnenda má nefna Bjarna S.
Sívertsen (1763–1833) kaupmann og
riddara, Gísla Brynjúlfsson (1794–1827)
stud. philolog., síðar prest og Sveinbjörn
Egilsson (1791–1852), stud. theol. og
síðar rektor.
Bókmenntafélagið átti því 200 ára
afmæli 30. mars 2016. Félagatal 1816–
1826 má finna í Íslenskum sagnablöðum
I–II og eftir það í Skírni, hinu langlífa
tímariti félagsins, því elsta á Norður-
löndum. Chr. Jul. de Meza, major í
skothernum, R(iddara) af D(annebrog),
finn ég fyrst skráðan í Skírni 1847. Árið
Koparstungumynd
af víggirðingum í
Danavirki 1864.
Mynd af netinu.