Skagfirðingabók - 01.01.2016, Blaðsíða 109

BÚSKAPARHÆTTIR Í EFRA-NESI Á SKAGA 1955–1967
109
á eldiviði þar sem langt var til sjávar,
en í staðinn var notað tað og mór sem
var tekinn upp á vorin í flóa skammt
frá bænum. Þar voru mógrafir sex til
átta skóflustungur að dýpt eftir því hve
mótakið var gott. Hnausum var kastað
upp á bakkann, ekið í hjólbörum eða
bornir á handbörum út á þurrkvöll og
síðan stungnir með þunnu skóflublaði
í sneiðar sem breiddar voru til þerris á
þúfur. Þegar mórinn fór að þorna var
honum hlaðið í hrauka, en síðan staflað
í stæður sem svo voru fluttar heim í
geymslu. Eins var með taðið. Það var
þurrkað og safnað í hlaða til vetrarins.
Túnið í Efra-Nesi var þýft og grýtt og
engin leið að ná af því stráunum nema
með orfi og ljá. Fljótlega var reynt að
bylta þúfum og slétta, en landið misseig
fljótt og nýir steinar skutu upp kolli á
hverju vori svo erfitt var að koma við
vélum og orfið og hrífan voru helstu
tækin svo sem verið hafði um aldir.
Túnið var einnig lítið og töðufengur rýr
þannig að leita þurfti til heiðarinnar eftir
heyskap. Víða var borið niður, en þar
var þó Engjaflóinn gjöfulastur, loðnar
brokflár þar sem slegið var og bundið
svonefnt votaband er síðan var flutt
heim á tún til þurrkunar. Ekki gekk það
þó alltaf vel því flóinn var forblautur,
klárarnir lágu á kviði í keldunum, veltu af
sér sátunum og sprengdu af sér gjarðir og
klyfbera í umbrotunum. Var oft tafsamt
að koma heylestinni á þurrt og í götuna
heimleiðis. Ég var komin yfir fermingu
er ég fór með heyband úr Engjaflóanum
í síðasta sinn. Þá var flutt á fjórum
reiðingshestum sem getur tæpast kallast
heybandslest, en það gat nú snarast á
klárunum samt og jafnvel farið um hrygg
þegar verst lét. Þegar heim á tún kom var
hleypt niður af klökkum, leyst úr sátum
og heyinu dreift á þurrkvöll.
Eitt starf vil ég minnast á er flestum
þykir eflaust fráleitt að nokkur núlifandi
manneskja þekki af eigin raun, en það
er hjáseta – að sitja yfir ám daglangt og
gæta þeirra. Þetta fékk ég að upplifa og
reyna á eigin skinni. Ekki var þó fært
frá, þ.e. lömbin tekin frá ánum og ærnar
mjólkaðar í kvíum, heldur fór þetta
starf fram snemma vors, svona nálægt
sumarmálum upp úr 20. apríl er dag tók
að lengja og snjórinn bráðnaði óðum.
Allan veturinn var fénu beitt í haga
þegar færi var og einhverjir hnottar
voru upp úr til að naga. Þá var hleypt
út úr húsum eftir morgungjöf og ærnar
skiluðu sér svo heim aftur er kvölda tók
og rökkvaði. En svo hillti undir blessað
vorið og rollurnar urðu helteknar af
útrásarfiðringi, stefndu til heiðar og
hættu að skila sér heim að degi loknum,
heldur lögðust niður þar sem þær voru
komnar og héldu svo lengra fram í
frelsið og víðáttuna hinn næsta dag. En
í heiðinni voru ótal hættur sem þessi
sauðarhöfuð lærðu aldrei að varast. Ár
Svava og Lárus við slátt á óræktarskika.
Nesáin hjalar við bakkann.
Eigandi myndar: Sigrún Lárusdóttir.