Skagfirðingabók - 01.01.2016, Blaðsíða 30

SKAGFIRÐINGABÓK
30
enn stendur á búðarborði. Sama ár fékk
hann Jón Oddsson til þess að eikarmála
allar hurðir og skúffur. Ýmsar smávörur
eru enn undir gleri í búðarborðinu, en
púlt sem var hægra megin við inngang er
horfið bak við tjald tímans – en er þó á
vísum stað; sjá mynd bls. 28. Regla var á
skipulaginu. Á norðurvegg var fatnaður,
bæði álnavara og tilbúin föt og það sem
þurfti til saumaskapar. Á austurveggnum
var öll matvara; hveiti, sykur og fleira
í stórum skúffum sem vigtað var í
poka eftir óskum viðskiptavina. Á
suðurveggnum var leirtau, sem Haraldur
flutti sjálfur inn frá Bretlandi, og
margvísleg búsáhöld, kölluðust einu
nafni ísenkram; bak við það býr þýska
orðið „eisen“ sem þýðir járn.
Kristmundur Bjarnason skýrir vel-
gengni Haraldar á þessa lund í Sögu
Sauðárkróks: „Gengi sitt á Haraldur Júl-
íusson trúlega mjög að þakka lipurð í
viðskiptum og greiðasemi við náungann.
Svo átti að heita í upphafi, að verzlun
hans væri staðgreiðsluverzlun, en hann
var óragur við að lána, er hann vissi,
að viðskiptavinum var féskylft. Þess
má geta, að á kreppuárunum reyndist
mörgum fjölskyldum einkar erfitt að
fata sig. Kvað svo rammt að því, að
dæmi eru þess að vermenn sóttu um
fatastyrk til sveitarstjórnar, svo að þeir
kæmust suður til róðra. Þótti mörgum
fatasnauðum gott að leita til Haraldar.
Hann dubbaði margan vermann upp,
þótt greiðslu væri vant.“ (Síðari hluti II,
23–24.) Síðar segir Kristmundur: „Um
1940 er Verzlun Haraldar Júlíussonar
orðin eitt stærsta fyrirtæki í bænum
sinnar tegundar, og virðist því ekki hafi
komið mjög að sök, þótt hann byggði
hreiður sitt rétt að kalla við húsvegg
Kaupfélags Skagfirðinga, enda tróð hann
ekki illsakir við þá, sem þar réðu húsum,
þvert á móti tókst góður kunningsskapur
með honum og framkvæmdastjórum
þess fyrirtækis.“ (Sama heimild, 24).
Sem dæmi um óvenjulega viðskiptahætti
Haraldar má nefna að þeir sem voru í
reikningsviðskiptum við hann og gerðu
upp mánaðarlega fengu 5% afslátt.
Þannig umbunaði hann þeim sem héldu
tryggð við verslunina. Nú er þessu öfugt
farið, víðast hvar njóta þeir afsláttar sem
staðgreiða. Það er engum vafa undirorpið
að liðlegheit Haraldar áttu drjúgan þátt
í því að festa verslun hans í sessi. Ég
þekki dæmi þess úr eigin fjölskyldu.
Sölvi Jónsson smiður, afi minn, fór á
vetrarvertíð við upphaf árs 1920. Heima
urðu eftir eiginkona og sjö börn og
unglingar. Hann var í viðskiptum við
Briem sem treysti sér ekki til þess að
tryggja úttekt til vors upp á greiðslu af
vertíðarhlut, en það gerði Haraldur þótt
nýbyrjaður væri að höndla. Sigurlaug
Jósafatsdóttir, amma mín, kom ung kona
á Krókinn til þess að vinna í sláturtíð.
Hana langaði í kjólefni, sem fékkst bæði
hjá Briem og Haraldi. Briem var ekki
fáanlegur til þess að lána henni í kjólinn
upp á greiðslu í lok sláturtíðar, en það
gerði Haraldur. Heimildarmenn kunna
þessa mörg önnur dæmi. Guðmundur
Svavar Valdimarsson og Sigurbjörg
Sigurðardóttir, Mundi Möggu Valda
Garðs og Bogga Munda, giftu sig 20.
desember 1942 og hófu búskap og
byrjuðu að byggja suður við Bárustíg.
Mundi vann þá í mjólkursamlaginu
og veiktist og lá á sjúkrahúsi um skeið;
afkoma og bygging hússins í voða.
Haraldur vissi af þessu og bauð honum
aðstoð sína sem ungu hjónin þágu. Um