Ráðunautafundur - 15.02.1999, Síða 62

54
RRÐUNflUTflRJNDUR 1999
Úr korntilraunum 1993-1998
Jónatan Hermannsson
Rannsóknastofnun landbúnaöarins
INNGANGUR
Verkefnið komkynbætur hefur verið á verkefnaskrá Rannsóknastofnunar landbúnaðarins í um
það bil aldarþriðjung. Undirritaður hefur haft umsjón með því frá 1990. Timamót urðu á
miðju ári 1994 þegar verkefnið hlaut styrk úr Rannsóknasjóði og Framleiðnisjóði landbún-
aðarins.
Eins og nafn verkefnisins ber með sér hefur lengst af verið keppt að því að laga korn að
íslensku veðurfari og staðháttum. Þegar talað er um korn er samkvæmt málvenju átt við bygg
fyrst og fremst. En auk þess hefur margt annað komið við sögu. Annað auga rannsóknar-
manna hefur jafnan verið á kornrækt bænda og þangað hafa þeir sótt uppörfun og fengið aftur
ýmis vandamál til umfjöllunar.
í erindi þessu verður fjallað að noklcru um tilraunir síðustu sex ára. Tilraunir með ræktun
korns fá hér meira rúm en kynbæturnar. Eldci verður vitnað til heimilda, en þær er allar að
finna í skýrslum um jarðrælctartilraunir frá árunum 1993 til 1998 (sú síðasta er enn óprentuð).
Þær hafa birst árlega í ritröðinni Fjölrit Rala.
Flestar tilraunirnar hafa verið gerðar á tilraunastöðinni Korpu í Mosfellssveit. Efni-
viðurinn hefur verið tvíraðakorn, nema annars sé getið. Þroski er venjulega slcilgreindur sem
þroskaeinlcunn og er summa þúsundlcomaþunga í g, rúmþyngdar í g/lOOml og þurrefnis við
slcurð í %. í handslcornum tilraunum vantar mælingu á þurrefni og þá er notast við hlutfall
korns af heild í % í staðinn. Þroslcaeinlcunn er fýrst og fremst ætluð til þess að bera saman liði
innan tilraunar og árs.
NITURÁBURÐUR
Þörf á nituráburði er afar mismunandi eftir jarðvegi og getur numið frá 30 lcg og upp í 100 kg
N á ha. Síðari talan á við sand þar sem niturlosun úr jarðvegi er nánast engin yfir sumarið. Þar
er mat á áburðarþörf einfalt, lcomið telcur nitrið upp strax að vori og þroskinn fer eftir fyrir-
séðri braut. Þótt jarðvegur sé hins vegar frjósamur er sjaldnast laust nitur úr honum að hafa
snemma vors. Það er bundið í lífrænum samböndum og losnar helst þegar jarðvegshiti er
hæstur eða í júlí og ágúst. Kornplantan getur ekki beðið svo lengi eftir næringunni og þarf því
nituráburð til að byrja með, elcki minna en 30 N á ha við sáningu og ef til vill meira. Vöxtuleg
planta á þar að auki betra með að nýta hið mikla niturframboð síðsumars en vannærður
aumingi.
Venjulega er áburðarslcammtur í tilraunir ákveðinn eftir útliti jarðvegs á staðnum og eins
er tekið mið af áburðarnotlcun í nærliggjandi akra. Til að rneta hvort tekist hefði að hitta á
réttan skammt var árin 1994-1996 settur aukaliður í hverja tilraun. Sá liður féklc aukalega 30
lcg N á ha í Kjarna. Alls var um að ræða 46 tilraunir og grunnskammturinn var á bilinu 30-
105 lcg N á ha í blönduðum áburði. Niðurstöður sýndu að hvort tveggja fylgdi boglínu, upp-
skera og þroski. Þroski reyndist í þessum tilraunum vera í hámarki við minni niturskammt en
uppslceran eins og við mátti búast. Milli hámarksþroska og hámarksuppskeru reilcnuðust vera
20 lcg N á ha.