Ráðunautafundur - 15.02.1999, Qupperneq 86

78
RAÐUNflUTflFUNDUR 1999
Kornskurðarvélar
Lárus Pétursson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins, bútœknisviði
INNGANGUR
Kornrækt á Islandi hefur farið mjög vaxandi undanfarin ár og verður að líta svo á að hún sé
komin til að vera. Árið 1995 var ræktað korn á um 500 hekturum, 1998 hafði sú landsstærð
þrefaldast og verður líklega a.m.k. fjórföld árið 1999, þ.e.a.s. 2000 ha. Ef miðað er við að
uppskera sé 3,5 tonn/ha (85% þe.) verða skorin 7.000 tonn haustið 1999. í skýrslu Hag-
þjónustu landbúnaðarins um hagkvæmni kornræktar á Islandi, sem út kom á dögunum, kemur
fram að á Hagþjónustunni er talið varlega áætlað að árið 2000 verði skorið allt að 12.000
tonnum af korni.
Eitt af vandasömustu verkum við kornrækt er þreskingin. Þreskivélar eru nokkuð flókin
og vandmeðfarin tæki sem mikilvægt er að beitt sé af kunnáttu til þess að lágmarka korntap
og kornskaða. Erlendis er oft miðað við að ásættanlegt korntap við þreskingu sé um 3-5%.
Vegna þess hversu hátt rakastig er í komi hér á landi við skurð er hæpið að ætla að við náum
því marki, en tap á bilinu 6-10% ætti að geta verið verðugt markmið. Ramisóknir vantar á því
hver raunveruleikinn er hér á landi hvað korntap við þreskingu varðar, en athuganir Bjama
Guðmundssonar benda til að um mun meira tap geti verið að ræða en venjulegt er i nágranna-
löndum okkar. Það er því full ástæða til að rannsaka þetta atriði nánar og leita leiða til að
bregðast við ef það sannast að hér séum við að missa af meiri verðmætum en efni standa til.
Framleiðendur þreskivéla láta fylgja með vélunum upplýsingar um hvemig haga skuli
akstri og stillingu vélanna miðað við aðstæður, t.d. eftir korntegund, rakastigi korns og
kom:hálm hlutfalli. Þegar framleiðandi gefur upp afkastagetu vélarinnar er yfirleitt miðað við
að verið sé að þreskja fullþroskað hveiti með korn:hálm hlutfallinu 1:1 og að korntap í þreski-
vélinni sjálfri (þ.e.a.s. það sem tapast aftur úr vélinni) sé ekki yfir 2%.
Nútíma þreskivél byggir á mjög gömlurn grunnaðferðum við þreskingu og hreinsun
kornsins. Sú aðferð að skilja sundur korn og hálm með því að láta þreskivöl snúast mót
þreskihvelfu er rakin allt aftur til 1785 þegar hinn skoski Andreas Meikles kom fram með
slíkan búnað, sem var á þeim tíma mikil bylting í þróun á tækni við þreskingu. Þrátt fyrir að
mikið vatn hafi runnið til sjávar síðan heldur grunnhugmynd Meikles enn velli og flestar vélar
í dag em með þreskibúnaði sem byggir á hans hugmynd, þó að ýmsar mismunandi útfærslur
og endurbætur hafi vissulega komið til sögunnar. Hér á eftir verður farið í gegnum hvemig
venjuleg þreskivél af algengri gerð er uppbyggð og hvemig hún fer að því að skilja að komið
og hálminn.
ÞRESKIVÉLIN
Fremst á þreskivélinni er ljár sem klippir stönglana og sópvinda sem leggur uppskeruna inn á
skurðarborðið. Færisnigill skurðarborðsins flytur uppskemna að færistokki sem flytur hana
upp í vélina að þreskibúnaði. Þreskillinn slær komin úr öxunum, þannig að þau falla niður í
gegnum þreskihvelfuna og skiljast, þannig frá hálminum. Hálmurinn heldur áfram um hálm-
vindu aftur á hálmhristil, en honum er ætlað að hrista úr hálminum þau kom sem ekki náðu að