Ráðunautafundur - 15.02.1999, Side 93

85
ökulag ef of mikið korn fylgir með hálminum. Hálmstrengurinn ffá vélinni er góður mæli-
kvarði á vinnubrögðin. Ef hálmurinn kemur í haugum aftur úr vélinni, en ekki í jöfnum
streng, þá er klárlega eitthvað að vinnubrögðunum og örugglega mikið komtap sem fylgir því.
Helstu ástæður geta verið þessar:
• Akurinn er lagstur óreglulega í allar áttir, eða af einhverjum öðrum ástæðum gengur
ekki að mata jafnt í vélina.
• Lágvaxinn gróður en langt skurðarborð, ekki hefur tekist að stilla sópvinduna þannig
að hún fylgi uppskerunni eftir inn í snigilinn, uppskeran safnast fyrir á skurðarborð-
inu framan við snigilinn og fer inn í þreskiverkið í haugum.
• Hálmurinn safnast upp í hrúgur á hálmhristlinum, framan við hálmspjaldið, aftan við
hálmvindu. Hálmhristillimr vinnur þá ekki sem skyldi og komið fylgir með hálm-
inum aftur af vélinni. Stafar oftast af rangri stillingu hálmspjalds eða of miklum öku-
hraða.
Hallandi land
Þreskivélar eru afar viðkvæmar fyrir halla. Ef ekið er í hliðarhalla þá safnast uppskeran út í
aðra hliðina á hálmhristli og í hreinsiverki og afkastagetan minnkar mjög hratt. Við 10% halla
minnlcar afkastagetan um 1/3 og í 20% halla minnkar hún um 2/3. Framleiðendur hafa reynt
að bregðast við þessu, t.d. með því að láta vélina rétta sig af sjálfa, eða að bara hreinsiverkið
rétti sig af þegar ekið er í halla. Einnig er reynt að skipta hreinsiverki og hristli í nokkur hólf
eftir endilöngu með þilplötum. Þegar ekið er niður halla gengur hálmurinn hægar aftur eftir
hálmlmstlinum og hálmlagið verður þykkara, og þegar ekið er upp halla gengur hálmurinn
hraðar aftur af og hálmhristillinn fær því minni tíma til að hrista komið úr hálminum. Al-
mennt má því segja að þegar ekið er í hallandi landi þá er ástæða til að draga nokkuð úr öku-
hraðanum til þess að forðast aukið korntap.
Axgreiður
Til kornskurðar hefur verið þróaður búnaður sem settur er í stað skurðarborðs á hefðbundna
þreskivél og kallast axgreiða (enska: stripper). Axgreiðan sker ekki á stöngulinn heldur em
fíngerðir plastfingur sem stijúka komin úr öxunum og sópa þeim inn í vélina. Þetta þýðir það
að hálmmagnið sem kemur inn í vélina minnkar niður í u.þ.b. fjórðung af því sem kemur með
venjulegu skurðarborði. Afköst þreskibúnaðarins aulcast í samræmi við það, enda kormhálm
hlutfallið mjög stór áhrifaþáttur í afkastagetu þreskivéla. Axgreiðuhugmyndin er mjög gömul
(meira en 2000 ára), en það er fyrst nú á síðustu árum sem fundin hefur verið upp tækni sem
gerir þetta mögulegt, án þess að korntapið verði óásættanlegt. Jafnvel virðist vera sem komtap
geti verið minna en með hefðbundinni aðferð þegar kornið er illa þroskað og með hátt raka-
stig. Það er því athugunarefni hvort þetta sé eitthvað sem vert væri að reyna hérlendis. Galli
við þessa aðferð er að hálmurinn stendur eftir á akrinum og þarf að slá hann sérstaklega ef á
að nýta hann.
AÐ LOKUM
Þó að hér hafi verið týnd til nolckur atriði um þreskivélina þá vantar mikið á að um tæmandi
umfjöllun sé að ræða. Eickert hefur t.d. verið talað um hreyfilinn, drifrásina, stjómbúnað, að-
búnað í ökumannshúsi, tæmingu geymis, aksturstækni, viðhald og eftirlit, heldur hefur
einungis verið farið í gegnum þá hluta vélarinnar sem snúa að ferðalagi komsins í gegnum
vélina, í þeirri von að það verði einhverjum að gagni til betri skilnings á því með hvaða hætti
kornskurður og kornþresking fer fram.