Ráðunautafundur - 15.02.1999, Síða 131

123
lembingum var slátrað hverju sinni með tveggja vikna fresti frá byrjun nóvember og fram yfir
áramót. Til viðmiðunar var hafður hópur með 4 gimbrum og 4 hrútlömbum slátrað fyrir
miðjan október.
FRAMKVÆMD
Val ú lömbum
Að tilhlutan fagráðs í sauðfjárrækt vorið 1997 var gerð tilraun á fjárræktarbúi Rala að Hesti til
að rannsaka áhrif vorgeldingar á vöxt og þroska hrútlamba samanborið við ógelt hrútlömb.
Leyfi yfirdýralæknis þurffi til geldingarinnar, þar sem lög banna slíkt án deyfingar. Gunnar
Örn Guðmundsson héraðsdýralæknir annaðist geldinguna. í tilrauninni var beitt tveimur mis-
munandi geldingaraðferðum. Annars vegar voru lömbin gelt með geldingartöng og hins vegar
með gúmmíhring, sem glenntur er út með þar til gerðri töng og síðan smeykt um punginn
innan við eistun þétt við kviðinn. Við þessa aðferð stöðvast allt blóðrennsli til eistna og pungs
sem þá visnar og fellur af um síðir, en kviðurinn verður sléttur sem á gimbrum væri. Þetta er
sú geldingaraðferð sem almennt er notuð erlendis við geldingu á unglömbum. Samkvæmt
bandarískum heimildum varir sársaukinn við slíka geldingu í um það bil 30-45 mínútur. Við
tangargeldingu (Burdizzo) stöðvast blóðrennslið til eistnanna og við það visna þau, en
skepnan heldur pungnum þótt lítið sé gagn af honum.
Þar sem föllin af lömbunum í þessari tilraun voru ætluð jafnframt í rannsókn á skynmats-
gæði kjöts af haustfóðruðum hrútum og geldingum var þeim slátrað í ftmm slátrunum, fjórum
geltum og fjórum ógeltum í hvert sinn, á hálfs mánaðar fresti frá 5. nóvember til 7. janúar. Því
er uppgjörið á vexti þeirra og þrifum bundið við tímabilið frá fæðingu til 4. nóvember meðan
lömbin í flokkunum eru óskert að tölu.
í tilraunina voru notaðar 24 tvílembur sem gengu með hrútlömbum, og var annað lambið
undan hverri á gelt, ýmist með töng eða gúmmíhring, en hitt haft ógelt til samanburðar.
Lömbin voru vegin og gelt 28. maí og var þá tekið mið af þunga og aldri þeirra þannig að
hópamir væru sem jafnastir hvað þá þætti varðar. Meðalaldur við geldingu var 14±5,7 dagar
(meðalstaðalfrávik) og hinn sami í báðum geldingarmeðferðum.
Lömbum sem slátrað var 3. og 17. október voru valin af handahófi úr sláturhúsi í Borgar-
nesi. fjórar gimbrar og fjögur hrútlömb.
Skynmal
Sitt hvor hryggvöðvinn ásamt fitu fór í skynmat. Hver hryggvöðvi var settur í loftdregnar um-
búðir og frystur (-20°C) og geymdur þar til skynmatið fór fram í mars 1998. Vöðvinn var
grillaður báðum megin með því að snúa honum og fylgst var með því að hitinn í miðju
vöðvans næði 68°C. Grilluðu vöðvamir voru látnir jafna sig í lokuðum álílátum í 5-10 mín-
útur áður en þeir voru skornir niður í tveggja sentimetra þyklcar sneiðar og hver sneið ásamt
fitu sett í lítil álform og borin fram til skynmatsdómara. Sýnunum var haldið heitum á hita-
plötum hjá dómurunum. Fyrst voru sex sýni metin og eftir það voru dómarar beðnir að fara
fram og koma aftur eftir 20 mínútur til að rneta næstu sex sýnin, alls 12 sýni á einum degi.
Með þessu móti var unnt að meta eitt par úr hverjum slátrunarhópi á einum degi (5 pör af
hrútlömbum og geldingum og hrútlömbum og gimbrum slátrað fyrir 20. október). Skynmatið
var endurtekið fyrir hvert sýni og voru því skynmatsdagamir 8 í allt.
Alls voru þjálfaðir 13 dómarar fyrir skynmatið, en 10 tóku þátt í sjálfu skynmatinu. Þrír
aukadómarar voru hafðir með ef einhver af þeim 10 föstu dómurum yrðu veikir eða uppteknir
við önnur störf. Dómararnir höfðu fengið þjálfun við að meta missafarík og misseig sýni af
lambakjöti. Dómararnir gáfu sýnunum einkunn á óstikaða kvarðanum 0-100 fýrir lykt af fitu,