Ráðunautafundur - 15.02.1999, Side 212

204
RflÐUNflUTflFUNDUR 1999
Orkuþarfir sauðfjár og nautgripa í vexti
með hliðsjón af mjólkurfóðureiningakerfí
Jóhannes Sveinbjömsson
og
Bragi Líndal Óiafsson
Rannsóknastofnun landbúnaóarins
INNGANGUR
í ársbyrjun 1996 var tekið upp nýtt orkumatskerfí fyrir jórturdýr hérlendis. Eru nú notaðar
mjólkurfóðureiningar í stað fitunarfóðureininga áður. Tilgangur breytinganna var einkum að
fá réttara mat á fóðri tii mjólkurframleiðslu. Mjólkurfóðureiningakerfið var kynnt á Ráðu-
nautafundi 1995 (Ólafur Guðmundsson og Tryggvi Eiríksson 1995), en aðdragandi málsins
hafði áður verið kynntur (Ólafur Guðmundsson o.fl. 1992). í millitíðinni hafði verið starfandi
nefnd skipuð fulltrúum frá Rannsóknastofnun landbúnaðarins, Búnaðarfélagi íslands og
bændaskólunum til að undirbúa breytinguna. Mjólkurfóðureiningakerfið er upprunalega
sniðið að mjólkurkúm (Van Es 1978). Við upptöku kerfisins hér var að mestu byggt á útfærslu
Norðmanna á þessu kerfi, sem höfðu lagað kerfið að sauðfé og nautgripum í vexti eftir fyrir-
rnynd frá Fröldcum. Það var þó ljóst að leggja þyrfti meiri vinnu í þá aðlögun til að ásættanleg
nálgun að íslenskum veruleika fengist. Slík vinna hefur nú farið fram og verður kynnt hér á
eftir. Hún er þó nánast eingöngu á fræðilegum grunni, þar sem algerlega skortir tilraunagögn
til að ákvarða fóðurþarfir íslenskra jórturdýra með nákvæmum hætti.
ORKA Á ÝMSUM FORMUM
Flest höfum við sjálfsagt einhvem tíma lesið
í skólabókum um það lögmál að orka eyðist
ekki, en hún skiptir gjarnan um forrn. Á 1.
nrynd er sýnt grófit yfirlit um það hvað
verður um fóðurorkuna í skepnunni. Heild-
arorkan (HO) er öll sú orka sem fóðrið inni-
heldur. og má t.d. rnæla beint í brunahita-
mæli (Harris 1970). Meltanleikamæling
segir svo til urn hve stór hluti heildar-
orkunnar meltist, þ.e. kemur ekki út úr
skepnunni sem saur. Orkan sem tapast með
saurnum er stór hluti, en mjög breytilegur,
gjarnan 20-60% af heildarorkunni. Af rnelt-
anlegu orkunni (MO) tapast svo enn nokkuð
með þvagi og metani. Þetta tap er ekki mjög
breytilegt, að meðaltali 18-19% af meltan-
legu orkunni. Þá er eftir breytiorkan (BO), sem er sú orka sem skilar sér inn í efnaskipti
skepnunnar. Drjúgur hluti þeirrar orku tapast beint sem hiti og nýtist ekki til viðhalds né af-
urðaframleiðslu (McDonald o.fl. 1995). Mismunurinn, þ.e. sá hluti breytiorkunnar sem ekki
AFURÐIR
1 mvnH A fHrif fnAnrnrL-nnnQr