Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2017, Blaðsíða 108

107
hans nútímadulspeki með ýmsum hætti og var hann áhrifavaldur innan
nýheiðni, satanisma og annarra dulspekihreyfinga.97
Það vægi sem kenningar Reichs fengu í starfsemi aksjónismans kemur
einna skýrast fram hjá Muehl, ekki síst í AAO-kommúnu hans og skrif-
um hans um hana. Líkt og margar aðrar kommúnur og nýaldarhópar
tímabilsins einkenndist AAO (Aktionsanalytische Organisation, þ.e. Samtök
Aðgerðagreiningar)98 af frjálsu kynlífi og útópískum hugmyndum um
bætta samfélagsgerð.99 Muehl sóttist eftir umbyltingu vitundar með kyn-
frelsi og nýjum lífsháttum. List hans er afbrigði „sjálfsmeðferðar“, sem er
endurtekið stef í skrifum hans um efnisaðgerðir, sem ætlað var „að víkka
út raunveruleikann, skapa raunveruleikann og þenja út vídd upplifunar-
innar“.100 Þróun hugverunnar er í brennidepli og frá sjónarhóli Muehls er
teygja sig lengra aftur í tímann til dulspekihreyfinga nítjándu aldar og aldamótanna
á borð við guðspeki og mannspeki (þ. Anthroposophie). Upphaf nýaldarhreyfing-
arinnar er venjulega miðað við seinni hluta sjöunda áratugarins, en hér er ekki átt
við heildstæða hreyfingu heldur er um að ræða regnhlífarhugtak sem tekur til ólíkra
dulspekilegra hópa og iðkunar. Sjá Wouter J. Hanegraaff, New Age Religion and
Western Culture. Esotericism in the Mirror of Secular Thought, Leiden, New York og
Köln: Brill, 1996.
97 Gerald Gardner og Doreen Valiente, sem stunduðu nútímagaldur kenndan við
nýheiðni, voru m.a. undir áhrifum sálgreinandans. Sjá Hugh B. Urban, Magia
Sexualis, bls. 163–164. LaVey, stofnandi Satanskirkjunnar, sótti jafnframt í smiðju
Reichs og notaðist við hugmyndir hans í skrifum sínum. Sjá Per Faxneld og Jesper
Aagaard Petersen, „introduction. At the Devil’s Crossroads“, bls. 6–7.
98 Árið 1973 hlaut kommúnan þetta nafn og flutti sig til Friedrichshof.
99 Framkvæmd hins útópíska, bannhelgislausa samfélags endaði þó ekki betur en svo
að Muehl var handtekinn, kærður og dæmdur í sjö ára fangelsi fyrir samfarir við
ólögráða einstaklinga. Sjá Karl iro Goldblat, „Die Kommune/Eine Chronologie“,
Otto Muehl. Leben / Kunst / Werk, bls. 197–209, hér bls. 209. Hér vakna upp sið-
ferðis spurningar sem ekki er hægt að líta fram hjá. Þótt mikilvægt sé að geta slitið
sig frá hugmyndum um siðferði þegar listaverk eru greind, þá gegnir öðru máli
þegar farið er að blanda saman róttækri list og lífi á svo gagngeran hátt. Þá er ekki
eingöngu um að ræða listsköpun innan sjálfstæðs fagurfræðilegs vettvangs, eða
spurningar um innihald og tilgang listarinnar, heldur raunverulegt líf fólks. Hvað
gerist þegar markarjúfandi list, og þar með ákall hennar eftir frelsi frá höftum sam-
félagsins, er færð yfir á daglegt líf og hvað leiðir slíkt samfélag sem er frjálst undan
bannhelgi af sér? Er réttlætanlegt að afnema öll boð og bönn samfélagsins til að ná
fram útópískri sýn sinni? Muehl-kommúnan er dæmi um þær hörmulegu afleið-
ingar sem geta hlotist af því að færa slík markarof út fyrir hið listræna rými og yfir
í raunveruleikann, en það er tvennt ólíkt að sýna klámfengni í list með fullorðnum
aðilum sem hafa gefið samþykki sitt og að stunda kynlíf með einstaklingum undir
lögaldri.
100 Otto Muehl, „materialaktion“ [1964], bls. 55.
ÓSiðLEGiR GJÖRNiNGAR OG RÓTTÆKAR LAUNHELGAR