Skírnir - 01.04.2002, Side 130

124
SIGRÍÐUR ÞORGEIRSDÓTTIR
SKÍRNIR
atriði til sem hann telur gera Evrópubúa í stakk búna til að mynda
samveldi. Og hann telur líka upp skilyrði sem enn eru ekki fyrir
hendi, en er þó bjartsýnn á að þau verði það von bráðar. Alveg á
sama hátt og það tókst að spyrða saman fólk af ólíkum toga og
gera úr því þjóðir á 19. öld, ætti okkur á 21. öld að auðnast að taka
okkur saman til að tryggja hagsmuni og framtíð Evrópu.
Saga Evrópu hefur allt frá lokum miðalda verið vörðuð marg-
víslegum hörmungum. Álfan er stríðshrjáð og barist hefur verið
um allt milli himins og jarðar; um trú og vald yfir sálum manna,
um lönd og borgir og auðlindir, um yfirráð yfir nýlendum.
Habermas telur þessa reynslu hafa kennt Evrópumönnum að
leysa deilur, sættast við óvini sína, innlima útskúfaða og þar fram
eftir götunum. Evrópubúar ættu því að eiga ríkulega innistæðu
fyrir umburðarlyndi og samkennd.
Hinn harði skóli sögunnar hefur kennt Evrópumönnum að
vera sveigjanlegir. Það kemur þeim að gagni við Evrópusamrun-
ann sem mun verða stöðugt lærdómsferli þar sem ekki er hægt að
gefa sér niðurstöðurnar fyrirfram heldur verður að komast að
þeim með sameiginlegri ákvarðanatöku. Þetta er lífsnauðsynlegt
eigi Evrópusambandið sjálft að verða lýðræðislegra. Sem stendur
er það fyrst og fremst bandalag um sameiginlegan markað og
stjórnmálalega séð of vanmáttugt til að geta verið sá lýðræðislegi
vettvangur sem Habermas sér fyrir sér að það verði í framtíðinni.
Gagnrýni á miðstýringuna frá Brussel sem andstæðingar Evrópu-
sambandsins telja sambandinu helst til foráttu er því fyllilega rétt-
mæt að hans mati. Sambandið hefur skákað í skjóli sérfræðinga-
veldis, stofnana og reglugerða. Grár embættismanna- og stofnana-
bragur verður að víkja fyrir líflegri pólitík í sambandinu. Efling
hennar krefst þess að Evrópuþingið verði valdameira og meiri og
nánari samvinna verði milli þess og þjóðþinga aðildarlandanna.
Þá vaknar sú spurning hvort við höfum nokkra tryggingu fyrir
því að sambandið geti orðið lýðræðislegra, þar sem voldugustu
ríkin innan þess gefi hvort eð er tóninn. M.ö.o. mun ekki þýski
seðlabankinn stjórna fjárlagagerð einstakra ríkja með vaxtastefnu
sinni? Franski félagsfræðingurinn Pierre Bourdieu kemst að svip-
aðri niðurstöðu og Habermas þegar hann segir að eina ráðið við